Селжүк әулеті

1092 жылғы Ұлы Селжұқ империясы, Мәлік шах I өлгеннен соң

Селжүк әулеті (1038 — 1194) — түркі-оғыз әскерінің сол қанатын құраған қынық тайпасынан шыққан әулет. Әулеттің негізін қалаушы Салжұқ. Олардың әуел бастағы ата мекені Оңтүстік-батыс Қазақстан аймағы мен Сырдарияның орта саласы болған. Кейбір топтары Сығанақ пен Қаратауды мекендеген. 10 ғасырдың орта шенінде басқа оғыз тайпаларымен қақтығысып қалған салжұқтар Сырдарияның төменгі саласына қоныс аударып, ислам дінін қабылдады. Олар 1010 — 32 ж. Зарафшан мен Нұрата тауларына қарай ойысты, 1038 — 40 ж. Ғазнауи сұлтандығынан Хорасанды (Иранның солтүстік-шығыс облысы) тартып алып, Салжұқ сұлтандығын құрды. Салжұқтардың алғашқы билеушілері ағайынды Тоғрылбек (1038 — 63) пен Шағрыбек (1038 — 59) болды. Селжүк әулетінің белгілі сұлтандары: Алп-Арслан (1063 — 72), Мәлік шах I (1072 — 92), Санжар сұлтан (1118 — 57). 11 ғасырдың аяғына қарай Салжұқ әулеті билеген мемлекет әлсіреп, ұсақ иеліктерге бөліне бастады. 12 ғасырдың аяғына қарай Селжүк әулетінің билігі мүлдем жойылды.

Галерея

• 
  Тұғрыл мұнарасы, Тегерандағы 12 ғ. ескерткіші .
• 
  Селжұқ дәуірі өнері: Ewer Гераттық, Ауғанстан, 1180–1210. Brass worked in repousse and inlaid with silver and bitumen. british Museum.
• 
  Селжұқ ақсүйек бас мүсіні, 12–13 ғасырлар, Иран.Нью Йорк өнер мұражайы.
• 
  Shatranj chess set, glazed fritware, 12th century, from Iran. New York Metropolitan Museum of Art.