Қатар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Дереккөздер: clean up, replaced: {{Countries of Asia}} → {{Азия елдері}} using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Мемлекет
{{Infobox Country or territory
|Қазақша атауы = Катар мемлекеті
|native_name = <big> دولة قطر </big><br />''Дәуләт Қатар''
|Шынайы атауы = دولة قطر
|conventional_long_name = Қатар мемлекеті
|common_name = Қатар
|Септік =
|image_flag = Flag of Qatar.svg
|Елтаңба = Emblem_of_Qatar.svg
|image_coat =Emblem_of_Qatar.svg
|Байрақ = Flag of Qatar.svg{{!}}border
|image_map = LocationQatar.png
|Ұраны =
|national_motto =
|Әнұранның аты = As Salam al Amiri
|national_anthem = ''[[As Salam al Amiri]]''
|Аудио = National anthem of Qatar.ogg
| lat_dir = N | lat_deg = 25 | lat_min = 16 | lat_sec = 10
|official_languages = [[араб тілі]]
| lon_dir = E | lon_deg = 51 | lon_min = 12 | lon_sec = 46
|demonym = Қатарлық
| region = QA
|capital = [[Доһа]]
|CoordScale =
|latd=25 |latm=18 |latNS=N |longd=51 |longm=31 |longEW=E
|largest_city = capital
|Картада = QAT orthographic.svg
|карта тақырыбы =
|government_type = [[Конституциялық монархия]]
|leader_title1 = [[Әмір]]
|Картада2 =
|leader_name1 = [[Һамад бин Халифа]]
|Үкімет түрі = [[абсолюттік монархия]]
|Құрылды =
|leader_title2 = [[Қатар Премьер-министрлері|Премьер-министрі]]
|Тәуелсіздік күні = [[3 қыркүйек]] [[1971 жыл]]
|leader_name2 = [[Хамад ибн Джабер Аль Тани]]
|Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан
|sovereignty_type = [[Тәуелсіздік]]<sup>2</sup>
|established_event1 = [[Құрама Патшалық]]-тан
|Тілі = [[араб тілі]]
|Мемлекеттік діні = [[ислам]] ([[суннизм]] бағыты)
|established_date1 = <br />[[3 қыркүйек]] [[1971 жыл]]ы
|area_rank = 164ші
|Астанасы = [[Доха]]
|area_magnitude =
|Ірі қалалары = [[Доха]]
|Басшы қызметі = [[Катар әмірі|Әмірі]]<br />[[Катар премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]]
|area = 11,437
|Басшылары = [[Тамим бин Хамад Әл Тани]]<br />[[Абдулла бин Нассер бин Халифа Әл Тани|Абдулла бин Нассер Әл Тани]]
|areami² = 4,416
|percent_water = болмашы
|Жер аумағы = 11 581
|Жер аумағы бойынша орны = 158-ші
|population_estimate = 841,000 <!--UN WPP 2007 estimate-->
|Судың үлесі = 0,8
|population_estimate_rank = 158th<sup>1</sup>
|Этнохороним =
|population_estimate_year = шілде 2007
|Жұрты = 2 641 669<ref name=qsa-Aug13>{{cite web|title=Population structure|url=http://www.mdps.gov.qa/en/statistics1/StatisticsSite/Pages/Population.aspx|publisher=Ministry of Development Planning and Statistics|date=31 January 2017}}</ref>
|population_census = 744,029<sup>[http://www.planning.gov.qa/Qatar-Census-2004/pubulation-eng/Tabels/Pubulation/T01.htm]</sup>
|Халық саны бойынша орны = 140-шы
|population_census_rank = 159шы
|population_census_year = 2004
|Сарап жылы = 2017
|Санақ бойынша халық саны = 1 699 435<ref name="census10">{{cite web |url=http://www.qsa.gov.qa/QatarCensus/Populations.aspx |title=Populations |publisher=Qsa.gov.qa |accessdate=2 October 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100709192746/http://www.qsa.gov.qa/QatarCensus/Populations.aspx |archivedate=9 July 2010 }}</ref>
|population_density = 74
|Санақ жылы = 2010
|population_densitymi² = 192 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|Халық тығыздығы = 176
|population_density_rank = 121ші
|Тығыздық бойынша орны = 76-шы
|GDP_PPP = $25.01 млрд <!--IMF-->
|GDP_PPP_rank = 102ші
|ЖІӨ =
|ЖІӨ сараптаған жылы =
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP_per_capita = $31,397
|ЖІӨ бойынша орны =
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ =
|GDP_PPP_per_capita_rank = 11ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны =
|GDP_nominal = $42.463 млрд
|ЖІӨ (АҚТ) = 357,338 млрд.<ref name = imf2>{{cite web|title=World Economic Outlook Database, April 2018 – Report for Selected Countries and Subjects|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=68&pr.y=12&sy=2017&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=453&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180504102017/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=68&pr.y=12&sy=2017&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=453&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|archivedate=4 May 2018|publisher=[[International Monetary Fund]] (IMF)| date= April 2018}}</ref>
|GDP_nominal_rank = 62ші
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018
|GDP_nominal_year = 2005
|GDP_nominal_per_capita = $49,655
|ЖІӨ (АҚТ) орны = 51-ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 128,702<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = 7ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 1-ші
|HDI = {{decrease}} 0.844
|ЖІӨ (номинал) = 183,807 млрд.<ref name=imf2/>
|HDI_rank = 46ші
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018
|HDI_year = 2004
|ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 56-шы
|HDI_category = <font color="#009900">high</font>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 66,202<ref name=imf2/>
|currency = [[Қатар риалы|Риал]]
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 6-шы
|currency_code = QAR
|АДИ = {{өсім}} 0,856<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
|country_code =
|time_zone = AST
|АДИ жылдық есебі = 2018
|АДИ бойынша орны = 37-ші
|utc_offset = +3
|АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span>
|time_zone_DST = (бақыланбайды)
|utc_offset_DST = +3
|Әуе компаниясы =
|cctld = [[.qa]]
|Валютасы = [[Катар риалы]]
|calling_code = 974
|Интернет үйшігі = [[.qa]]
|ISO_3166-1_alpha2 = QA
|ISO =
|ISO_3166-1_alpha3 = QAT
|Телефон коды = 974
|ISO_3166-1_numeric = 634
|Уақыт белдеуі = +3
|sport_code = QAT
|Түсініктемелер =
|vehicle_code = Q
|footnote1 = Ранг 2005 жылдың бағамы бойынша.
|footnote2 = 1800-ші жылдардың ортасынан [[Аль Тани]] отбасымен басқарылады.
}}
}}
:'''Қатар'''<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том</ref>, Қатар мемлекеті – [[Парсы]] шығанағының Қатар түбегіндегі мемлекет.
'''Катар''' ({{lang-ar|قطر}} {{IPA|[ˈqɑtˁɑr]}}, жергілікті {{IPA|[ɡitˁar]}}), ресми — '''Катар мемлекеті''' ({{lang-ar|دولة قطر}} ''Давлат Катар'') – [[Парсы]] шығанағының Қатар түбегіндегі мемлекет.
* Жер көлемі 11400 км<sup>2</sup>.
* Жер көлемі 11400 км<sup>2</sup>.
* Халқы 724 мың адам ([[1999]]).
* Халқы 724 мың адам ([[1999]]).
81-жол: 78-жол:
== Табиғаты ==
== Табиғаты ==
Жері шөлейтті жазық болып келеді. Тұрақты ағатын өзендері жоқ. Климаты тропиктік, құрғақ, қысы мен жазы қуаң, ыстық. Қаңтардағы орташа температура 16С, шілдеде 32С, жауын-шашынның жылдық мөлшері 100 мм.
Жері шөлейтті жазық болып келеді. Тұрақты ағатын өзендері жоқ. Климаты тропиктік, құрғақ, қысы мен жазы қуаң, ыстық. Қаңтардағы орташа температура 16С, шілдеде 32С, жауын-шашынның жылдық мөлшері 100 мм.

== Тарихы ==
== Тарихы ==
Қатар түбегін адамдар біздің заманымыздан бұрын 2 – 3-мыңжылдықта қоныстана бастаған. Алғашқы жазба мәліметтер біздің заманымыздың бас кезінен бастап кездеседі. Оны оқтын-оқтын ирандықтар жаулап алып отырды. 7 ғасырда елді арабтар жаулап алып, [[Араб]] халифаты құрамына енгізді. Халифат ыдырағаннан кейін (10 ғасыр), аумағы [[Карматтар]] мемлекетінің құрамында болып, 13 – 14 ғасырларда [[Бахрейн]] әмірлігінің қол астына қарады. 16 ғасырда Қатарды Бахрейн әмірлігімен бірге португалдар, кейінірек Осман сұлтандығы басып алды. 17 ғасырдан бастап ел түрік, парсы мемлекеттері мен араб билеушілері (Оман шейїтары, Сауд әулеті, тағы басқа) арасындағы күрес нысанына айналды. 18 ғасырдың 2-жартысынан бастап елдің шағын бөлігіне [[Тани әулеті]] иелік ете бастады. Бұл әулет 19 ғасырдың аяғында елді біріктірді, бірақ [[1868]] жылы ағылшындармен өз тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін шарт жасасты. [[1871]] – [[1914]] жылы Осман сұлтандығы қайта бағындырды. [[1914]] жылы елді ағылшындар басып алып, [[1916]] жылы Қатар Британия протектараты болып жарияланды. [[1930]] жылы ел аумағынан аса мол [[мұнай қоры]] табылып, шет ел компаниялары ағыла бастады. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін елде ұлт-азаттық қозғалысы күшейді. [[1960]] – 68 жылы халық толқулары қайта күшейіп, билік басындағылар ауысып, ағылшын әскерлері елден шығарыла бастады. [[1970]] жылы 10 сәуірде уақытша конституция қабылданып, мамырда алғашқы үкімет құрылды. [[1971]] жылы 1 қыркүйекте Қатар тәуелсіз мемлекет болып жарияланып, [[БҰҰ]] мен [[Араб мемлекеттері]] лигасына қабылданды. [[1991]] жылы [[Қатар Қарулы Күштері]] БҰҰ шеңберінде жүргізілген Ираққа қарсы соғыс қимылдарына қатынасты.
Қатар түбегін адамдар біздің заманымыздан бұрын 2 – 3-мыңжылдықта қоныстана бастаған. Алғашқы жазба мәліметтер біздің заманымыздың бас кезінен бастап кездеседі. Оны оқтын-оқтын ирандықтар жаулап алып отырды. 7 ғасырда елді арабтар жаулап алып, [[Араб]] халифаты құрамына енгізді. Халифат ыдырағаннан кейін (10 ғасыр), аумағы [[Карматтар]] мемлекетінің құрамында болып, 13 – 14 ғасырларда [[Бахрейн]] әмірлігінің қол астына қарады. 16 ғасырда Қатарды Бахрейн әмірлігімен бірге португалдар, кейінірек Осман сұлтандығы басып алды. 17 ғасырдан бастап ел түрік, парсы мемлекеттері мен араб билеушілері (Оман шейїтары, Сауд әулеті, тағы басқа) арасындағы күрес нысанына айналды. 18 ғасырдың 2-жартысынан бастап елдің шағын бөлігіне [[Тани әулеті]] иелік ете бастады. Бұл әулет 19 ғасырдың аяғында елді біріктірді, бірақ [[1868]] жылы ағылшындармен өз тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін шарт жасасты. [[1871]] – [[1914]] жылы Осман сұлтандығы қайта бағындырды. [[1914]] жылы елді ағылшындар басып алып, [[1916]] жылы Қатар Британия протектараты болып жарияланды. [[1930]] жылы ел аумағынан аса мол [[мұнай қоры]] табылып, шет ел компаниялары ағыла бастады. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін елде ұлт-азаттық қозғалысы күшейді. [[1960]] – 68 жылы халық толқулары қайта күшейіп, билік басындағылар ауысып, ағылшын әскерлері елден шығарыла бастады. [[1970]] жылы 10 сәуірде уақытша конституция қабылданып, мамырда алғашқы үкімет құрылды. [[1971]] жылы 1 қыркүйекте Қатар тәуелсіз мемлекет болып жарияланып, [[БҰҰ]] мен [[Араб мемлекеттері]] лигасына қабылданды. [[1991]] жылы [[Қатар Қарулы Күштері]] БҰҰ шеңберінде жүргізілген Ираққа қарсы соғыс қимылдарына қатынасты.
88-жол: 86-жол:


== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
<references/>


{{wikify}}
{{уики}}

{{Countries and territories of the Middle East}}
{{Азия елдері}}
{{Араб мемлекеттері Лигасы}}
{{БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі}}
{{ДСҰ мүшелері}}

[[Санат:Катар]]
[[Санат:Абсолюттік монархиялар]]
[[Санат:Унитарлы елдер]]
[[Санат:Әмірліктер]]


{{Навигациялық блок
|тақырып = Катар
|тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}};
|state = collapsed
|Азия елдері
|Орта Шығыс елдері
|Парсы шығанағы бойындағы елдер
|Ислам Әріптестік Ұйымы
|Араб мемлекеттері Лигасы
|Парсы шығанағы араб мемлекеттерінің әріптестік кеңесі
|Монархиялар
}}


[[Санат:Катар|*]]
{{stub}}

15:46, 2019 ж. қыркүйектің 9 кезіндегі нұсқа

Координаттар: 25°16′10″ с. е. 51°12′46″ ш. б. / 25.26944° с. е. 51.21278° ш. б. / 25.26944; 51.21278 (G) (O) (Я)
Катар мемлекеті
دولة قطر
Байрақ Елтаңба
Әнұран: «As Salam al Amiri» (тыңдау (ақп.))
Тарихы
Тәуелсіздік күні 3 қыркүйек 1971 жыл (Ұлыбританиядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі араб тілі
Елорда Доха
Ірі қалалары Доха
Үкімет түрі абсолюттік монархия
Әмірі
Премьер-министрі 		Тамим бин Хамад Әл Тани
Абдулла бин Нассер Әл Тани
Мемлекеттік діні ислам (суннизм бағыты)
Географиясы
Жер аумағы
• Барлығы
• % су беті 		Әлем бойынша 158-ші орын
11 581 км²
0,8
Жұрты
• Сарап (2017)
• Санақ (2010)
• Тығыздығы
2 641 669[1] адам (140-шы)
1 699 435[2] адам
176 адам/км² (76-шы)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)
 • Қорытынды (2018)
 • Жан басына шаққанда
357,338 млрд.[3] $ (51-ші)
128,702[3] $ (1-ші)
ЖІӨ (номинал)
 • Қорытынды (2018)
 • Жан басына шаққанда
183,807 млрд.[3] $ (56-шы)
66,202[3] $ (6-шы)
АДИ (2018) ▲ 0,856[4] (өте жоғары) (37-ші)
Валютасы Катар риалы
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі .qa
ISO коды QA
ХОК коды QAT
Телефон коды +974
Уақыт белдеулері +3

Катар (араб.: قطر‎ [ˈqɑtˁɑr], жергілікті [ɡitˁar]), ресми — Катар мемлекеті (араб.: دولة قطر‎ Давлат Катар) – Парсы шығанағының Қатар түбегіндегі мемлекет.

  • Жер көлемі 11400 км2.
  • Халқы 724 мың адам (1999).
  • Негізгі тұрғындары – қатарлық арабтар. Оған қоса пәкстандықтар, үнділер, ирандықтар тұрады.
  • Ресми тілі – араб тілі.
  • Тұрғындары, негізінен, мұсылмандар.
  • Астанасы – Доһа қаласы.
  • Мемлекеттің саяси құрылымы – абсолютті монархия.
  • Мемлекет басшысы әмір шейї Хамад бен Халифа әл-Тани (1995 жылдан) бүкіл билікті өз қолына шоғырландырған.
  • Саяси партияларға тыйым салынған.
  • Ұлттық мерекесі 3 қыркүйек – Тәуелсіздік күні (1971).
  • Ақша бірлігі – Қатар риалы.

Табиғаты

Жері шөлейтті жазық болып келеді. Тұрақты ағатын өзендері жоқ. Климаты тропиктік, құрғақ, қысы мен жазы қуаң, ыстық. Қаңтардағы орташа температура 16С, шілдеде 32С, жауын-шашынның жылдық мөлшері 100 мм.

Тарихы

Қатар түбегін адамдар біздің заманымыздан бұрын 2 – 3-мыңжылдықта қоныстана бастаған. Алғашқы жазба мәліметтер біздің заманымыздың бас кезінен бастап кездеседі. Оны оқтын-оқтын ирандықтар жаулап алып отырды. 7 ғасырда елді арабтар жаулап алып, Араб халифаты құрамына енгізді. Халифат ыдырағаннан кейін (10 ғасыр), аумағы Карматтар мемлекетінің құрамында болып, 13 – 14 ғасырларда Бахрейн әмірлігінің қол астына қарады. 16 ғасырда Қатарды Бахрейн әмірлігімен бірге португалдар, кейінірек Осман сұлтандығы басып алды. 17 ғасырдан бастап ел түрік, парсы мемлекеттері мен араб билеушілері (Оман шейїтары, Сауд әулеті, тағы басқа) арасындағы күрес нысанына айналды. 18 ғасырдың 2-жартысынан бастап елдің шағын бөлігіне Тани әулеті иелік ете бастады. Бұл әулет 19 ғасырдың аяғында елді біріктірді, бірақ 1868 жылы ағылшындармен өз тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін шарт жасасты. 1871 – 1914 жылы Осман сұлтандығы қайта бағындырды. 1914 жылы елді ағылшындар басып алып, 1916 жылы Қатар Британия протектараты болып жарияланды. 1930 жылы ел аумағынан аса мол мұнай қоры табылып, шет ел компаниялары ағыла бастады. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін елде ұлт-азаттық қозғалысы күшейді. 1960 – 68 жылы халық толқулары қайта күшейіп, билік басындағылар ауысып, ағылшын әскерлері елден шығарыла бастады. 1970 жылы 10 сәуірде уақытша конституция қабылданып, мамырда алғашқы үкімет құрылды. 1971 жылы 1 қыркүйекте Қатар тәуелсіз мемлекет болып жарияланып, БҰҰ мен Араб мемлекеттері лигасына қабылданды. 1991 жылы Қатар Қарулы Күштері БҰҰ шеңберінде жүргізілген Ираққа қарсы соғыс қимылдарына қатынасты.

Экономикасы

Негізгі байлығы – мұнай (табиғи қоры – 778 млн. тонна). Елдегі ұлттық табыстың 90%-ын мұнай өнеркәсібі береді. Мұнай өнеркәсібі “Қатар петролеум”, “Шелл оф Қатар”, тағы басқа компаниялардың қолында. Мұнайдан басқа табиғи газ өндіріледі, балық ауланады. Тұрғындардың 35%-ы өнеркәсіпте, 3%-ы ауыл шаруашылығында, 60%-ы қызмет көрсету салаларында қызмет етеді. Жерінің 0,7%-ы ғана ауыл шаруашылығына пайдаланылады. 1997 жылы ұлттың байлық мөлшері 7,4 млрд. АҚШ доллapы, жан басына шаққанда 20100 доллар деңгейінде болды. Мұнай салалары бойынша жетіспейтін жұмыс күшін сырттан әкеледі. Сырттан мәшінелер, құрал-саймандар, мал, тамақ өнімдері, тұтыну және химия тауарлары әкелінеді. Негізгі сауда серіктестіктері: Жапония, Италия, АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Франция, Сауд Арабиясы. Қазақстан мен Қатар арасында дипломатиялық қатынас 1992 жылы орнаған. 1998 жылы 23 мамырда Қазақстан Президенті Н.Назарбаев Қатарда ресми сапармен болып, әмір Хамад бен Халифа әл-Танимен және елдегі аса ірі бизнес өкілдерімен келіссөз жүргізді. Екі жақ мұнай өңдеу және тасымалдау, инвестиция мен банк, туризм, әуе байланысы, тағы басқа салалар бойынша өзара келісімдерге қол қойды. Осы кездесуден кейін екі ел арасында сауда-экономикалық байланыстар жедел дами бастады.

Дереккөздер

  1. ↑ Population structure. Ministry of Development Planning and Statistics (31 January 2017).
  2. ↑ Populations. Qsa.gov.qa. Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 шілде 2010. Тексерілді, 2 қазан 2010.
  3. ↑ a b c d World Economic Outlook Database, April 2018 – Report for Selected Countries and Subjects. International Monetary Fund (IMF) (April 2018). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 мамыр 2018.
  4. ↑ 2018 Human Development Report. United Nations Development Programme (2018). Тексерілді, 14 қыркүйек 2018.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қатар&oldid=2710088» бетінен алынған