Құрманғазы Сағырбайұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[File:Kurmangazy S.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Құрманғазы Сағырбайұлы]]''.]] |
|||
'''Құрманғазы Сағырбайұлы'''(1823 – 1889) – күйшілік өнерін классик. дәрежеге көтерген күйші-композитор. 70-тен аса күй қалдырған. Қ. күйлерін этноним атауы негізінде, тарихи оқиғаларға орай, қазақ даласының ұлылығын сазға қосқан, тарихи-ғұмырбаяндық туындылары деп жіктеуге болады. [[Санат:Қ]] |
|||
'''Құрманғазы Сағырбайұлы'''(1823 – 1889) – күйші-композитор, дүлдүл домбырашы. Құрманғазы 1823 ж. [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан облысының]] [[Жаңақала]] ауданындағы [[Жиделі]] ауылында өмірге келген. |
|||
Жас кезінен [[Байжұма]], [[Баламайсан]], [[Есжан]], [[Шеркеш]], т.б. күйшілерден тәлім алған. Оның шығармалары арқылы қазақтың күй өнері жаңа деңгейде дамып, шыңдала түсті. Күйші-композитордың шығармаларында кездесетін қос тақырыпты күйлер қазақ күй өнерінде жаңалық саналды. Мысалы, “Аман бол, шешем, аман бол” деген шығармасы 8 буынды поэзиялық өлшемнің көрінісі. 70-тен аса күй шығарған. Құрманғазының Исатай-Махамбет көтерілісіне арнаған туындыларының көрнектісі – ''“Кішкентай”''. Күй жеке дауыста баяу басталып, келе-келе күрделеніп, шарықтау шегіне жетеді. Композитордың ''“Кісен ашқан”, “Түрмеден қашқан”, “Қайран, шешем”, “Перовский марш”, “Қызыл қайың”'', т.б. ғұмырбаяндық күйлері оның патша өкіметі, билік иелері тарапынан қуғын-сүргін көргенінің куәсі іспетті. Көркемдігі, образдық әлемі жағынан дара тұрған – “Көбік шашқан” күйін [[Ахмет Жұбанов]] [[Исатай]] көтерілісімен байланыстыра қарастырды. “Сарыарқа” күйі ұшқыр ой мен асқан шеберліктің шыңы болса, “Көбік шашқан” – ұстамдылық пен іштей налу, күйіну мен қайғырудың аса бір қаралы әрі сазды үлгісі. |
|||
Құрманғазы 1889 ж. Астрахан (Ресей) облысындағы “Шайтани батаға” қонысында дүние салды. Құрманғазының күйшілік мұрасы – қазақ ұлттық мәдениетінің тарихи белестерін айқындайтын, көркемдік келбетін сипаттайтын, образдық әлемін саралайтын шығармалар. Оның күйлері көптеген қазақ композиторларының шығармаларына арқау болып келеді. Күйшіге арнап Е.Брусиловский “Құрманғазы” атты [[симфония]], А.Жұбанов пен Ғ.Жұбанова “Құрманғазы” атты [[опера]], ақын Х.Ерғалиев “Құрманғазы” поэмасын жазды. Бүгінде [[Қазақтың халық аспаптар оркестрі мен ұлттық консерваториясы]] күйші есімімен аталады. <ref name=”source1”> “Балалар Энциклопедиясы”, V-том </ref> |
|||
==Пайдаланылған әдебиет</span>== |
|||
<references/> |
|||
{{stub}} |
|||
{{wikify}} |
|||
[[санат:тұлға]] |
|||
01:35, 2011 ж. маусымның 22 кезіндегі нұсқа
Құрманғазы Сағырбайұлы(1823 – 1889) – күйші-композитор, дүлдүл домбырашы. Құрманғазы 1823 ж. Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданындағы Жиделі ауылында өмірге келген.
Жас кезінен Байжұма, Баламайсан, Есжан, Шеркеш, т.б. күйшілерден тәлім алған. Оның шығармалары арқылы қазақтың күй өнері жаңа деңгейде дамып, шыңдала түсті. Күйші-композитордың шығармаларында кездесетін қос тақырыпты күйлер қазақ күй өнерінде жаңалық саналды. Мысалы, “Аман бол, шешем, аман бол” деген шығармасы 8 буынды поэзиялық өлшемнің көрінісі. 70-тен аса күй шығарған. Құрманғазының Исатай-Махамбет көтерілісіне арнаған туындыларының көрнектісі – “Кішкентай”. Күй жеке дауыста баяу басталып, келе-келе күрделеніп, шарықтау шегіне жетеді. Композитордың “Кісен ашқан”, “Түрмеден қашқан”, “Қайран, шешем”, “Перовский марш”, “Қызыл қайың”, т.б. ғұмырбаяндық күйлері оның патша өкіметі, билік иелері тарапынан қуғын-сүргін көргенінің куәсі іспетті. Көркемдігі, образдық әлемі жағынан дара тұрған – “Көбік шашқан” күйін Ахмет Жұбанов Исатай көтерілісімен байланыстыра қарастырды. “Сарыарқа” күйі ұшқыр ой мен асқан шеберліктің шыңы болса, “Көбік шашқан” – ұстамдылық пен іштей налу, күйіну мен қайғырудың аса бір қаралы әрі сазды үлгісі.
Құрманғазы 1889 ж. Астрахан (Ресей) облысындағы “Шайтани батаға” қонысында дүние салды. Құрманғазының күйшілік мұрасы – қазақ ұлттық мәдениетінің тарихи белестерін айқындайтын, көркемдік келбетін сипаттайтын, образдық әлемін саралайтын шығармалар. Оның күйлері көптеген қазақ композиторларының шығармаларына арқау болып келеді. Күйшіге арнап Е.Брусиловский “Құрманғазы” атты симфония, А.Жұбанов пен Ғ.Жұбанова “Құрманғазы” атты опера, ақын Х.Ерғалиев “Құрманғазы” поэмасын жазды. Бүгінде Қазақтың халық аспаптар оркестрі мен ұлттық консерваториясы күйші есімімен аталады. [1]
Пайдаланылған әдебиет
- ↑ “Балалар Энциклопедиясы”, V-том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |