Науырзым ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Мәлімет толықтырылды
Тег: Mobile edit Mobile web edit
9-жол: 9-жол:
|облысы = Қостанай облысы
|облысы = Қостанай облысы
|құрылған уақыты = 1965 жыл
|құрылған уақыты = 1965 жыл
|тұрғыны = 12 174<ref name="Stat2015">{{Cite web|accessdate = 2016-04-11|title = 2015 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны|url = http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT101220|publisher = Қазақстан Республикасы Ұллтық Экономика Министрлігі Статистика Комитеті}}</ref>
|тұрғыны =10 766<ref name="Stat2015">{{Cite web|accessdate = 2016-04-11|title = 2015 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны|url = http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT101220|publisher = Қазақстан Республикасы Ұллтық Экономика Министрлігі Статистика Комитеті}}</ref>
|халық саны бойынша орны =
|халық саны бойынша орны =
|санақ жылы = 2015
|санақ жылы = 2015

15:21, 2020 ж. қарашаның 26 кезіндегі нұсқа

Қазақстан ауданы
Наурызым ауданы
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы

Қостанай облысы

Аудан орталығы

Қарамеңде

Ауыл саны

12

Әкімі

Даиров Талгатбек Сапабекович[1]

Тарихы мен географиясы
Координаттары

51°16′48″ с. е. 63°58′12″ ш. б. / 51.28000° с. е. 63.97000° ш. б. / 51.28000; 63.97000 (G) (O) (Я)Координаттар: 51°16′48″ с. е. 63°58′12″ ш. б. / 51.28000° с. е. 63.97000° ш. б. / 51.28000; 63.97000 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1965 жыл

Жер аумағы

15,2 км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

10 766[2] адам (2015)

Ұлттық құрамы

қазақтар (71,49%)
орыстар (14,51%)
украиндар (5,69%)
әзірбайжандар (2,49%)
татарлар (1,59%)
белорустар (1,25%)
немістер (1,06%)[2]

Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды

10

naurzum.kostanay.gov.kz

Қазақстан картасындағы Наурызым ауданы

Наурызым ауданыҚостанай облысының орталық бөлігінен оңтүстікке қарай орналасқан әкімшілік бөлік. Аудан 1965 жылы құрылған. Жерінің аумағы — 18,3 мың км². Орталығы — Қарамеңде ауылы, Қостанайға дейінгі арақашықтығы — 198 км. Аудан аумағында ЮНЕСКО әлемдік мұра тізіміндегі №1102 нысан саналатын Наурызым қорығы орналасқан.

Жер бедері

Наурызым ауданы Торғай Үстіртінің солтүстік жағында орналасқан. Жер бедері едәуір күрделі. Шығыс жағындағы Торғай Үстіртінің орталық бөлігі ауданды бойлық бағытта бөліп жатыр. Жерінің оңтүстік жағында өзен аңғарларымен бөлінген, беттері негізінен тегіс Қызбелтау, Қарғалы таулары мен Қыземшек шоқысы орналасқан. Ең биік жері Қарғалы тауында (308 м). Жер қойнауында Панфилов қоңыр көмір кені, Шошқалы құм-қиыршықтас кені, отқа төзімді балшық, Шолақсай кен орны, Қарасу құм кендері бар. Наурызым ауданы жер беті суларына біршама бай. Өзендер жүйесі Үлкен Дәмді, Наурызым Қарасуы, Қаражылға, солтүстігінде Данабике өзендері мен олардың көптеген сай-салаларынан тұрады. Көлдерінің көпшілігі тұзды сулы.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Наурызым ауданы құрғақ дала белдемінде орналасқан, климаты шұғыл континенттік. Қаңтардың жылдық орташа ауа температурасы — -18–-19°С. Өте суық қыста температура Ақсуат кені төңірегінде -46°С-қа дейін төмендеген. Жазы ыстық. Шілденің орташа температурасы — 22°С. Жаз тым ыстық жылдары ауа температурасы 40°С-қа дейін жетеді. Климаттың құрғақ болуына байланысты жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 200–250 мм-ден аспайды. Оның 70–75%-ы жылдың жылы мезгілінде жауады. Желсіз тымық күндер аз. Соғатын желдердің жылдық орташа жылдамдығы 4,5–5 м/с шамасында. Жер қыртысы түгелдей дерлік қызғылт қоңыр топырақтан тұрады. Торғай және Сыпсыңағаш қолаттарының табанында сортаң және шақатты қызғылт-қоңыр топырақ тараған. Ауданның солтүстігінде бетеге мен селеуі басым әр түрлі астық тұқымдас шөп өскен. Наурызым қорығы алқабында қарағайлы, қайыңды-қарағайлы орман, Торғай қолатының және Қаражылға мен Наурызым Қарасуы өзендерінің бойы бұйырғын аралас қара жусан мен көкпектен және әр түрлі шөп аралас бидайық пен қияқ шөптерден тұрады. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, саршұнақ, суыр, қосаяқ, аламан, ормандарда тиін, тұяқтылардан елік, қабан, құстардан бүркіт, кезқұйрық, күйкентай, дуадақ, шіл, ақ және қара құрлар, өзен-көлдерде аққу, қаз, үйрек, тырна, қызғыш, жылқышы, т.б. мекендейді.

Халқы

Ауданында халық сирек қоныстанған және түгелдей ауылдық жерде тұрады. Тұрғындар саны – 10 766 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 71,87%, орыстар – 14,82%, украиндар – 5,49%, әзірбайжандар – 2,35%, татарлар – 1,64%, беларустар – 1,22%, немістер – 0,93%, башқұрттар – 0,46%, басқа ұлт өкілдері – 1,24%.

Әкімшілік бөлінісі

12 елді мекен 8 ауылдық округтерге біріктірілген:

Шаруашылығы

Ауданында негізінен ауыл шаруашылығы жақсы дамыған. Мұнда ауыл шарушылығына жарамды жердің жалпы аумағы 1129,8 мың га, оның 187,0 мың га-сы — егістік, 53,7 мың га-сы — шабындық, 889,1 мың га-сы — жайылым. Ауданда 20 ғасырдың 90-жылдарының орта кезінде таратылған бұрынғы кеңшарлардың, т.б. шаруашылықтардың негізінде жаңа типтегі көптеген ауыл шарушылық бірлестіктері құрылды. Наурызым ауданы негізінен астық және мал өсірумен айналысады. 2003 жылы мұндағы егістіктің аумағы 170,1 мың га-ға жетті. Мәдениет, білім беру және денсаулық сақтау мекемелерінен Науырызым ауданында жалпы білім беретін 22 мектеп, 1 мәдениет үйі, 9 клуб, 11 кітапхана, аудандық аурухана мен емхана, 14 фельдшерлік-акушерлік пункт, 2 дәріхана жұмыс істейді[3].

Дереккөздер

  1. Науырзым ауданының әкімі. Наурызым ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы. Тексерілді, 27 желтоқсан 2016.
  2. a b 2015 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны. Қазақстан Республикасы Ұллтық Экономика Министрлігі Статистика Комитеті. Тексерілді, 11 сәуір 2016.
  3. Қазақ энциклопедиясы, 7 том

Үлгі:Наурызым ауданы елді мекендері