Айна: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
2-жол: 2-жол:
'''Айна''', о п т и к а л ы қ — беті тегіс, жарық сәулесін шағылдыратын және нәрсенің оптикалық кескінін беретін шыны немесе металл дене.
'''Айна''', о п т и к а л ы қ — беті тегіс, жарық сәулесін шағылдыратын және нәрсенің оптикалық кескінін беретін шыны немесе металл дене.


[[File:NAMA Femme au miroir.jpg|thumb|Seated woman holding a mirror. [[Ancient Greece|Ancient Greek]] Attic [[Red-figure pottery|red-figure]] [[lekythos]], ca. 470-460 BC, [[National Archaeological Museum, Athens]]]]
[[File:Lady looking into mirror Belur Halebidu.jpg|thumb|A sculpture of a lady looking into a mirror, India]]
Айнадан жарық сәулесі түсу және шағылу бұрышының тепе-теңдігін сақтай отырып шағылады. Айна арқылы денелердің оптикалық кескіні алынады және ол кескіндердің орны [[геометриялық оптика]] заңдары бойынша анықталады. Ең көп тараған түрі — о п т и к а л ы қ ж а з ы қ айна. Сондай-ақ оптикалық жүйелерде [[сфера|сфералық]],[[парабола|параболалық]], [[эллипсоид|эллипсоидтық]] т.б. шағылдырғыш беттері бар д ө ң е с және о й ы с айналар да қолданылады.<br>Айна бетінің пішіні математикалық жағынан неғұрлым дұрыс болған сайын, олардың сапасы солғұрлым жоғары болып келеді. Айнаның шағылдырғыш бетінің тегіс еместігі (микробұдырлығы) жарық толқыны ұзындығымен салыстырғанда аз болуы керек. Жазық емес айналардың барлығына [[абберация]] құбылысы тән. Жазық айна — абберациясыз кескін бере алатын жалғыз оптикалық жүйе. Жазық емес айнадағы дененің орны мен кескіні мына қатынас бойынша анықталады: 1/s + 1/s<sup>!</sup> = 2/r, мұндағы r — қисықтық радиусы, s — айна төбесінен денеге дейінгі, ал s<sup>!</sup> — айна төбесінен дене кескініне дейінгі қашықтық. Бұл қатынас айнаның оптикалық осі мен айнаға түскен жарық сәулесі арасындағы бұрыштың шамасы өте аз болған жағдайда ғана орындалады. Айна астрономиялық (айналы телескоптарда), спектрлік, жарықтандырғыш құралдарда (прожекторларда, фарларда т.б.), сондай-ақ ультрадыбыстық аппаратуралар мен күнделікті тұрмыста кеңінен қолданылады.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 1-том</ref>
Айнадан жарық сәулесі түсу және шағылу бұрышының тепе-теңдігін сақтай отырып шағылады. Айна арқылы денелердің оптикалық кескіні алынады және ол кескіндердің орны [[геометриялық оптика]] заңдары бойынша анықталады. Ең көп тараған түрі — о п т и к а л ы қ ж а з ы қ айна. Сондай-ақ оптикалық жүйелерде [[сфера|сфералық]],[[парабола|параболалық]], [[эллипсоид|эллипсоидтық]] т.б. шағылдырғыш беттері бар д ө ң е с және о й ы с айналар да қолданылады.<br>Айна бетінің пішіні математикалық жағынан неғұрлым дұрыс болған сайын, олардың сапасы солғұрлым жоғары болып келеді. Айнаның шағылдырғыш бетінің тегіс еместігі (микробұдырлығы) жарық толқыны ұзындығымен салыстырғанда аз болуы керек. Жазық емес айналардың барлығына [[абберация]] құбылысы тән. Жазық айна — абберациясыз кескін бере алатын жалғыз оптикалық жүйе. Жазық емес айнадағы дененің орны мен кескіні мына қатынас бойынша анықталады: 1/s + 1/s<sup>!</sup> = 2/r, мұндағы r — қисықтық радиусы, s — айна төбесінен денеге дейінгі, ал s<sup>!</sup> — айна төбесінен дене кескініне дейінгі қашықтық. Бұл қатынас айнаның оптикалық осі мен айнаға түскен жарық сәулесі арасындағы бұрыштың шамасы өте аз болған жағдайда ғана орындалады. Айна астрономиялық (айналы телескоптарда), спектрлік, жарықтандырғыш құралдарда (прожекторларда, фарларда т.б.), сондай-ақ ультрадыбыстық аппаратуралар мен күнделікті тұрмыста кеңінен қолданылады.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 1-том</ref>



23:38, 2011 ж. шілденің 7 кезіндегі нұсқа

Айна, о п т и к а л ы қ — беті тегіс, жарық сәулесін шағылдыратын және нәрсенің оптикалық кескінін беретін шыны немесе металл дене.

Айнадан жарық сәулесі түсу және шағылу бұрышының тепе-теңдігін сақтай отырып шағылады. Айна арқылы денелердің оптикалық кескіні алынады және ол кескіндердің орны геометриялық оптика заңдары бойынша анықталады. Ең көп тараған түрі — о п т и к а л ы қ ж а з ы қ айна. Сондай-ақ оптикалық жүйелерде сфералық,параболалық, эллипсоидтық т.б. шағылдырғыш беттері бар д ө ң е с және о й ы с айналар да қолданылады.
Айна бетінің пішіні математикалық жағынан неғұрлым дұрыс болған сайын, олардың сапасы солғұрлым жоғары болып келеді. Айнаның шағылдырғыш бетінің тегіс еместігі (микробұдырлығы) жарық толқыны ұзындығымен салыстырғанда аз болуы керек. Жазық емес айналардың барлығына абберация құбылысы тән. Жазық айна — абберациясыз кескін бере алатын жалғыз оптикалық жүйе. Жазық емес айнадағы дененің орны мен кескіні мына қатынас бойынша анықталады: 1/s + 1/s! = 2/r, мұндағы r — қисықтық радиусы, s — айна төбесінен денеге дейінгі, ал s! — айна төбесінен дене кескініне дейінгі қашықтық. Бұл қатынас айнаның оптикалық осі мен айнаға түскен жарық сәулесі арасындағы бұрыштың шамасы өте аз болған жағдайда ғана орындалады. Айна астрономиялық (айналы телескоптарда), спектрлік, жарықтандырғыш құралдарда (прожекторларда, фарларда т.б.), сондай-ақ ультрадыбыстық аппаратуралар мен күнделікті тұрмыста кеңінен қолданылады.[1]

Айнагеодезиялық және маркшейдерлік аспаптарда жарық сәулесін шағылдыру үшін қолданылатын, беті күміс, алюминий немесе күрделі жарық шағылдырғышпен жабылған жазық параллель тілімше түріндегі оптикалық тетік. [2]

Пайдаланған әдебиет

  1. Қазақ Энциклопедиясы, 1-том
  2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мекгеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6