Септік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Септік''' {{lang-ru|падеж}} — [[сөйлем|сөйлемдегі]] [[сөз|сөздерді]] бір-бірімен байланыстырып, олардың арасындағы [[синтаксис|синтаксистік]] қатынастарды көрсетіп, өзі жалғанған [[сөз/сөзге]] заттық ұғымға қатысты [[грамматикалық мағына]] үстейтін [[қосымша]]. '''Септік''' тікелей өзі немесе басқа [[Форма|Формалармен]] бірлесіп келіп, зат пен қимыл я зат пен зат арасындағы субъектілік (субъектілік-предикаттық), тұра және жанама объектілік, меншіктік-қатыстык, мекендік, мезгілдік құралдық, көлемдік сияқты қатынастарды білдіреді. Септіктер [[зат есім|зат есімге]] тән түрлену формасы болып табылады. Септіктің мағынасы да қызметі де, формалық ерекшеліктері де заттық ұғыммен байланысты. [[Сын есім]], [[сан есім]], [[етістіктің]] кейбір [[форма|формалары]] (есімше, тұйық етістік) септелгенде, заттанып зат есім орнына жұмсалады. Қазак тілінде Септіктің жеті түрі бір: атау, ілік, барыс, табыс, жатые, шыгыс, көмектес. Олардың әркайсысына тән тұлғалық, мағыналық ерекшеліктері бар. Септік жалғаулары, негізінде, зат есімдерді және зат есім қызметін аткаратын өзге сөздерді сөйлемдегі етістік мүшелермен байланыстырады. С. -тін ішінде етістік мүшемен тікелей байланыспай, тәуелдік жалғаулы есім сөзбен байланысатыны — тек ілік септігі. Сөздердің Септікті қабылдап өзгеруі сөздердің септелуі не септелу деп аталады.
'''Септік''' {{lang-ru|падеж}} — [[сөйлем|сөйлемдегі]] [[сөз|сөздерді]] бір-бірімен байланыстырып, олардың арасындағы [[синтаксис|синтаксистік]] қатынастарды көрсетіп, өзі жалғанған [[сөз/сөзге]] заттық ұғымға қатысты [[грамматикалық мағына]] үстейтін [[қосымша]]. '''Септік''' тікелей өзі немесе басқа [[Форма|Формалармен]] бірлесіп келіп, зат пен қимыл я зат пен зат арасындағы субъектілік (субъектілік-предикаттық), тұра және жанама объектілік, меншіктік-қатыстык, мекендік, мезгілдік құралдық, көлемдік сияқты қатынастарды білдіреді. Септіктер [[зат есім|зат есімге]] тән түрлену формасы болып табылады. Септіктің мағынасы да қызметі де, формалық ерекшеліктері де заттық ұғыммен байланысты. [[Сын есім]], [[сан есім]], [[етістіктің]] кейбір [[форма|формалары]] (есімше, тұйық етістік) септелгенде, заттанып зат есім орнына жұмсалады. [[Қазак тілі|Қазак тілінде]] Септіктің жеті түрі бір:
*#атау
*#ілік
*#барыс
*#табыс
*#жатыc
*#шығыс
*#көмектес
Олардың әркайсысына тән тұлғалық, мағыналық ерекшеліктері бар. Септік жалғаулары, негізінде, зат есімдерді және зат есім қызметін аткаратын өзге сөздерді сөйлемдегі етістік мүшелермен байланыстырады. С. -тін ішінде етістік мүшемен тікелей байланыспай, тәуелдік жалғаулы есім сөзбен байланысатыны — тек ілік септігі. Сөздердің Септікті қабылдап өзгеруі сөздердің септелуі не септелу деп аталады.
Зат есімдер және олардын қызметін атқаратын баска есім сөздер тәуелденбей де, тәуелденіп те қолданылады. Осыған байланысты Септік — '''жай септеу''', '''тәуелдік септеу''' болып екіге бөлінеді.
Зат есімдер және олардын қызметін атқаратын баска есім сөздер тәуелденбей де, тәуелденіп те қолданылады. Осыған байланысты Септік — '''жай септеу''', '''тәуелдік септеу''' болып екіге бөлінеді.
* '''Жай септеу''' — септік қосымшаларының тікелей зат есімдердің және зат есім қызметін атқаратын басқа сөздердің тұра түрлеріне жалғануы (баланың, балаға, баладан).
* '''Жай септеу''' — септік қосымшаларының тікелей зат есімдердің және зат есім қызметін атқаратын басқа сөздердің тұра түрлеріне жалғануы (баланың, балаға, баладан).

15:17, 2011 ж. шілденің 21 кезіндегі нұсқа

Септік орыс. падежсөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстырып, олардың арасындағы синтаксистік қатынастарды көрсетіп, өзі жалғанған сөз/сөзге заттық ұғымға қатысты грамматикалық мағына үстейтін қосымша. Септік тікелей өзі немесе басқа Формалармен бірлесіп келіп, зат пен қимыл я зат пен зат арасындағы субъектілік (субъектілік-предикаттық), тұра және жанама объектілік, меншіктік-қатыстык, мекендік, мезгілдік құралдық, көлемдік сияқты қатынастарды білдіреді. Септіктер зат есімге тән түрлену формасы болып табылады. Септіктің мағынасы да қызметі де, формалық ерекшеліктері де заттық ұғыммен байланысты. Сын есім, сан есім, етістіктің кейбір формалары (есімше, тұйық етістік) септелгенде, заттанып зат есім орнына жұмсалады. Қазак тілінде Септіктің жеті түрі бір:

    1. атау
    2. ілік
    3. барыс
    4. табыс
    5. жатыc
    6. шығыс
    7. көмектес

Олардың әркайсысына тән тұлғалық, мағыналық ерекшеліктері бар. Септік жалғаулары, негізінде, зат есімдерді және зат есім қызметін аткаратын өзге сөздерді сөйлемдегі етістік мүшелермен байланыстырады. С. -тін ішінде етістік мүшемен тікелей байланыспай, тәуелдік жалғаулы есім сөзбен байланысатыны — тек ілік септігі. Сөздердің Септікті қабылдап өзгеруі сөздердің септелуі не септелу деп аталады. Зат есімдер және олардын қызметін атқаратын баска есім сөздер тәуелденбей де, тәуелденіп те қолданылады. Осыған байланысты Септік — жай септеу, тәуелдік септеу болып екіге бөлінеді.

  • Жай септеу — септік қосымшаларының тікелей зат есімдердің және зат есім қызметін атқаратын басқа сөздердің тұра түрлеріне жалғануы (баланың, балаға, баладан).
  • Тәуелді септеу — септік жалғауларының зат есім немесе оның қызметін атқаратын баска сөздердің тәуелді түрлеріне жалғануы (баламның, балама, баламнан).