Қарсақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
{{Taxobox |
|||
⚫ | '''Қарсақ''' (Vulpes corsac) – ит тұқымдасы, түлкі туысына жататын жыртқыш аң |
||
| name = Қарсақ |
|||
| image = Vulpes corsac.jpg |
|||
| status = LC |
|||
| status_system = iucn3.1 |
|||
| status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008 | assessors = Poyarkov, A. & Ovsyanikov, N. | year = 2008 | title = Vulpes corsac | id = 23051 | downloaded = 2008-04-25}} Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern</ref> |
|||
| regnum = [[Жануарлар]] |
|||
| phylum = [[Хордалылар]] |
|||
| classis = [[Сүтқоректілер]] |
|||
| ordo = [[Жыртқыштар]] |
|||
| familia = [[Canidae]] |
|||
| genus = ''[[Vulpes]]'' |
|||
| species = '''''V. corsac''''' |
|||
| binomial = ''Vulpes corsac'' |
|||
| binomial_authority = [[Карл Линней|Линней]], 1768 |
|||
| range_map = Corsac area.png |
|||
| range_map_caption = Ареал |
|||
}} |
|||
⚫ | '''Қарсақ''' ({{lang-la|Vulpes corsac}}) – [[ит]] тұқымдасы, [[түлкі]] туысына жататын жыртқыш аң. Өсімдікке бай ойпаң, аңғарлы сайларда, тау етегінде қоныстанады. Дене тұрқы 46 – 56 см, құйрығының ұзындығы 25 – 35 см, терісі бағалы аң. Қысқы жүні қалың, жұмсақ әрі жібектей болып келеді. Жазғы жүні қысқа, ірі және түбітсіз келеді. Қарсақтың түлкіден айырмашылығы: құлағы ақ, үлкен тұмсығы сүйір болады. Қарсақ жылына екі рет түлейді (көктемде және күзде). Тереңдігі 1 – 2 м, ұзындығы 4 – 6 м [[ін]] қазып алып, сонда тіршілік етеді. Кейде түлкі, [[борсық]] және [[суырлар|суырлардың]] ескі індерін де пайдаланады. Қарсақ қорек іздеуге таңертеңгі және кешкі мезгілде шығады. Негізгі қорегі – [[тышқан]], [[тоқалтіс]], [[құмтышқан]], [[саршұнақ]], [[суыр]], [[қоян]], т.б. Сондай-ақ, қарсақтар [[тасбақа|тасбақаны]], [[құс|құсты]], [[жылан|жыланды]], [[кесіртке|кесірткені]] де жейді. Қарсақ жыныстық жағынан 9 – 10 айда жетіледі. Жылына 1 рет күшіктейді. 2-ден 16-ға дейін, негізінде 3-6 күшік табады<ref name=bi1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>. [[Қазақстан|Қазақстанның]] далалы аймағында ақпанда, ал шөл-шөлейтті аймақтарында қаңтардың аяғында шағылысады. 52 күннен кейін 2 – 16, көбіне 3 – 6 күшік туады. Қарсақ – өте бағалы терісі үшін ауланып келе жатқан кәсіптік маңызы бар аң. Қарсақ – құтыру мен оба ауруларын таратушылар.<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> |
||
== Пайдаланған әдебиет == |
|||
Қарсақ түлкіге өте ұқсас, бірақ сәл кішілеу. Дене ұзындығы 60 см тақау, құйрығы 35 см. түсі сұрғылт-жирен. Қорегін кешқұрым іздестіреді. Қосақталып тіршілік жасайды. 2-ден 16-ға дейін, негізінде 3-6 күшік табады. Інде тіршілік жасайды. Қорегі кемірушілер, құстар. Аңшылық нысаны. Еуразияның, оның ішінде ТМД кеңістігінінде, далалық және шөлді аймақтарын мекендейді.<ref name=bi1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref> |
|||
== Пайдаланылған әдебиеттер == |
|||
<references/> |
<references/> |
||
9-жол: | 25-жол: | ||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
[[Санат: |
[[Санат:Жыртқыштар]] |
||
[[be:Корсак]] |
[[be:Корсак]] |
11:17, 2011 ж. тамыздың 8 кезіндегі нұсқа
Қарсақ | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Амандық күйі | ||||||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
Vulpes corsac Линней, 1768 | ||||||||||||||
Ареал
|
Қарсақ (лат. Vulpes corsac) – ит тұқымдасы, түлкі туысына жататын жыртқыш аң. Өсімдікке бай ойпаң, аңғарлы сайларда, тау етегінде қоныстанады. Дене тұрқы 46 – 56 см, құйрығының ұзындығы 25 – 35 см, терісі бағалы аң. Қысқы жүні қалың, жұмсақ әрі жібектей болып келеді. Жазғы жүні қысқа, ірі және түбітсіз келеді. Қарсақтың түлкіден айырмашылығы: құлағы ақ, үлкен тұмсығы сүйір болады. Қарсақ жылына екі рет түлейді (көктемде және күзде). Тереңдігі 1 – 2 м, ұзындығы 4 – 6 м ін қазып алып, сонда тіршілік етеді. Кейде түлкі, борсық және суырлардың ескі індерін де пайдаланады. Қарсақ қорек іздеуге таңертеңгі және кешкі мезгілде шығады. Негізгі қорегі – тышқан, тоқалтіс, құмтышқан, саршұнақ, суыр, қоян, т.б. Сондай-ақ, қарсақтар тасбақаны, құсты, жыланды, кесірткені де жейді. Қарсақ жыныстық жағынан 9 – 10 айда жетіледі. Жылына 1 рет күшіктейді. 2-ден 16-ға дейін, негізінде 3-6 күшік табады[2]. Қазақстанның далалы аймағында ақпанда, ал шөл-шөлейтті аймақтарында қаңтардың аяғында шағылысады. 52 күннен кейін 2 – 16, көбіне 3 – 6 күшік туады. Қарсақ – өте бағалы терісі үшін ауланып келе жатқан кәсіптік маңызы бар аң. Қарсақ – құтыру мен оба ауруларын таратушылар.[3]
Пайдаланған әдебиет
- ↑ Poyarkov, A. & Ovsyanikov, N. (2008). Vulpes corsac. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 2008-04-25. Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |