Үлкен құмды шөл

Үлкен құмды шөл

Үлкен құмды шөл, Great Sandy Desert

Үлкен құмды шөл (Great Sandy Desert) — Австралияның солтүстік-батысындағы ірі құмды алқап. Батысында Үнді мұхиты жағалауынан шығыста Макдоннелл және Петерман жоталарына дейін 1300 км-ден астам аумаққа созыла орналасқан. Солтүстікте Кимберли массивінің оңтүстік тарамдарынан оңтүстікте Хамерсли жотасының сілемдеріне және Гибсон шөліне дейінгі аралықты қамтиды. Ауданы 360 мың км2. Батыс Австралия таулы үстіртіндегі орнына байланысты жер беті көтеріңкі, теңіз деңгейінен 500 — 700 м биіктікте. Жер бедерінде шығыс, оңтүстік-шығыстан батысқа қарай созылып жатқан құм қырқалар сипатты. Қырқалардың орташа биіктігі 12 — 15 м, ең биігі 40 метрге дейін барады. Ұзындығы 40 — 50 км. Қырқа аралықтарында сор басқан шағын ойыстар жиі кездеседі. Үлкен құмды шөлге тропиктік шөл климаты тән. Ауаның орташа температурасы жазда (желтоқсан — ақпан айларында) 35 С-ге дейін жетеді. Қыста 15 — 20 С-қа түседі. Жауын-шашын жазда экваторлық муссонға байланысты, бірақ өте сирек жауады (250 — 400 мм). Тұрақты ағысы жоқ, тек шеткі аймақтарда құм басқан ежелгі құрғақ арналар кездеседі. Құм қырқаларында биіктігі 1 м-ден асатын, өте қатқыл тікенекті астық тұқымдас спинифекс өседі. Қырқааралық ояңдарда қараған бұталары және аласа эвкалиптер таралған. Су тапшылығынан халық тұрақты мекендемейді.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том