Температура: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
ш Боттың үстегені: sn:Hujoto
30-жол: 30-жол:
[[ast:Temperatura]]
[[ast:Temperatura]]
[[az:Temperatur]]
[[az:Temperatur]]
[[bn:তাপমাত্রা]]
[[be:Тэмпература]]
[[be:Тэмпература]]
[[be-x-old:Тэмпэратура]]
[[be-x-old:Тэмпэратура]]
[[bg:Температура]]
[[bn:তাপমাত্রা]]
[[bo:དྲོད་ཚད།]]
[[bo:དྲོད་ཚད།]]
[[bs:Temperatura]]
[[br:Gwrezverk]]
[[br:Gwrezverk]]
[[bs:Temperatura]]
[[bg:Температура]]
[[ca:Temperatura]]
[[ca:Temperatura]]
[[ceb:Temperatura]]
[[ceb:Temperatura]]
43-жол: 43-жол:
[[da:Temperatur]]
[[da:Temperatur]]
[[de:Temperatur]]
[[de:Temperatur]]
[[et:Temperatuur]]
[[el:Θερμοκρασία]]
[[el:Θερμοκρασία]]
[[en:Temperature]]
[[en:Temperature]]
[[es:Temperatura]]
[[eo:Temperaturo]]
[[eo:Temperaturo]]
[[es:Temperatura]]
[[et:Temperatuur]]
[[eu:Tenperatura]]
[[eu:Tenperatura]]
[[fa:دما]]
[[fa:دما]]
[[fi:Lämpötila]]
[[fiu-vro:Lämmidüs]]
[[fr:Température]]
[[fr:Température]]
[[ga:Teocht]]
[[ga:Teocht]]
[[gl:Temperatura]]
[[gl:Temperatura]]
[[ko:온도]]
[[he:טמפרטורה]]
[[hi:तापमान]]
[[hi:तापमान]]
[[hr:Temperatura]]
[[hr:Temperatura]]
[[io:Temperaturo]]
[[ht:Tanperati]]
[[hu:Hőmérséklet]]
[[id:Suhu]]
[[id:Suhu]]
[[io:Temperaturo]]
[[is:Hiti]]
[[is:Hiti]]
[[it:Temperatura]]
[[it:Temperatura]]
[[he:טמפרטורה]]
[[ja:温度]]
[[ka:ტემპერატურა]]
[[kn:ತಾಪಮಾನ]]
[[kn:ತಾಪಮಾನ]]
[[ko:온도]]
[[ka:ტემპერატურა]]
[[sw:Halijoto]]
[[ht:Tanperati]]
[[ku:Têhn (fîzîk)]]
[[ku:Têhn (fîzîk)]]
[[la:Temperatura thermodynamica]]
[[la:Temperatura thermodynamica]]
[[lv:Temperatūra]]
[[lb:Temperatur]]
[[lb:Temperatur]]
[[lt:Temperatūra]]
[[lt:Temperatūra]]
[[hu:Hőmérséklet]]
[[lv:Temperatūra]]
[[mk:Температура]]
[[mk:Температура]]
[[ml:ഊഷ്മാവ്]]
[[ml:ഊഷ്മാവ്]]
[[mr:तापमान]]
[[mr:तापमान]]
[[ms:Suhu]]
[[ms:Suhu]]
[[nl:Temperatuur]]
[[nds:Temperatur]]
[[nds-nl:Temperetuur]]
[[nds-nl:Temperetuur]]
[[ja:温度]]
[[nl:Temperatuur]]
[[no:Temperatur]]
[[nn:Temperatur]]
[[nn:Temperatur]]
[[no:Temperatur]]
[[oc:Temperatura]]
[[oc:Temperatura]]
[[uz:Harorat]]
[[pl:Temperatura]]
[[pms:Temperadura]]
[[pms:Temperadura]]
[[nds:Temperatur]]
[[pl:Temperatura]]
[[pnb:ٹمپریچر]]
[[pnb:ٹمپریچر]]
[[pt:Temperatura]]
[[pt:Temperatura]]
[[qu:Q'uñi kay]]
[[ro:Temperatură]]
[[ro:Temperatură]]
[[qu:Q'uñi kay]]
[[ru:Температура]]
[[ru:Температура]]
[[sq:Temperatura]]
[[scn:Timpiratura (statu tèrmicu)]]
[[scn:Timpiratura (statu tèrmicu)]]
[[sh:Temperatura]]
[[si:උෂ්ණත්වය]]
[[si:උෂ්ණත්වය]]
[[simple:Temperature]]
[[simple:Temperature]]
[[sk:Teplota]]
[[sk:Teplota]]
[[sl:Temperatura]]
[[sl:Temperatura]]
[[sn:Hujoto]]
[[sq:Temperatura]]
[[sr:Температура]]
[[sr:Температура]]
[[sh:Temperatura]]
[[su:Suhu]]
[[su:Suhu]]
[[fi:Lämpötila]]
[[sv:Temperatur]]
[[sv:Temperatur]]
[[tl:Temperatura]]
[[sw:Halijoto]]
[[ta:வெப்பநிலை]]
[[ta:வெப்பநிலை]]
[[te:ఉష్ణోగ్రత]]
[[te:ఉష్ణోగ్రత]]
[[th:อุณหภูมิ]]
[[th:อุณหภูมิ]]
[[tl:Temperatura]]
[[tr:Sıcaklık]]
[[tr:Sıcaklık]]
[[uk:Температура]]
[[uk:Температура]]
[[ur:درجہ حرارت]]
[[ur:درجہ حرارت]]
[[uz:Harorat]]
[[vec:Tenperadura]]
[[vec:Tenperadura]]
[[vi:Nhiệt độ]]
[[vi:Nhiệt độ]]
[[fiu-vro:Lämmidüs]]
[[war:Temperatura]]
[[war:Temperatura]]
[[wuu:温度]]
[[wuu:温度]]

00:37, 2011 ж. қыркүйектің 14 кезіндегі нұсқа

Механикалық термометр
Ұзақ уақыттық орташа айлық жер беті ауа температурасы картасы Mollweide проекциясында.

Температура (лат. temperatura – араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй)[1]макроскопикалық жүйенің термодинамикалық тепе-теңдік күйін сипаттайтын физикалық шама. Егер оқшауланған немесе тұйықталған жүйе термодинамикалық тепе-теңдік күйде болса, онда оқшауланған немесе тұйықталған жүйенің кез келген бөлігінде температура бірдей болады. Ал егер жүйе тепе-теңдік күйде болмаса, онда жылу (энергия) оның температурасы жоғары бөлігінен температурасы төмен бөлігіне қарай ауысып, белгілі бір уақыт өткеннен кейін жүйенің барлық бөліктеріндегі температура өзара теңеседі. Молекула кинетикалық теория тұрғысынан тепе-теңдіктегі жүйенің температурасы сол жүйені құрайтын атомдардың, молекулалардың, т.б. бөлшектердің жылулық қозғалысының қарқындылығын сипаттайды. Мысалы, классикалық статистикалық физиканың заңдарымен сипатталатын жүйе үшін бөлшектердің жылулық қозғалысының орташа кинетикалық энергиясы жүйенің абсолют температурасына тура пропорционал болады. Бұл жағдайда температура дененің жылыну (қызу) дәрежесін сипаттайды. Жалпы жағдайда температура жүйе энергиясының энтропия бойынша алынған туындысымен анықталады және ол әрқашан оң болады. Осылай анықталған температура абсолют температура немесе термодинамикалық шкала температурасы деп аталады. Бірліктердің халықаралық жүйесінде абсолют температураның бірлігіне кельвин (К) қабылданған. Көп жағдайда температураны Цельсий шкаласы (t) бойынша өлшейді. Ал t және Т бір-бірімен: t=T-273,15К теңдігі арқылы байланысқан (мұнда Цельсий градусы кельвинге тең). Дене температурасы термометр арқылы өлшенеді.[2]

Әлемдегі жылдық орташа температура

Темературалық шкаласы

Темературалық шкаласы- қалыпты кысым кезінде мұздың еру нүктесі нөл градусқа, ответствует нулю градусов, а точка кипения воды - 80 градусам.

Кельвин темературалық шкаласы

Кельвин темературалық шкаласы- температура бірлігі ретінде кельвин алынатын термодинамикалык температуралык шкала.

Ремюр темературалық шкаласы

Ремюр темературалық шкаласы - қалыпты қысымда мұздың еру нүктесі нөл градуска, ал судың кайнау нүктесі 80 градуска сәйкес келетін температуралык шкала.

Фаренгейт темературалық шкаласы

Фаренгейт темературалық шкаласы - қалыпты қысымда мұздың еру нүктесі 32 градуска, ал судың кайнау нүктесі 212 градуска сэйкес келетін температуралық шкала.

Цельсий темературалық шкаласы

from Цельсий градусы to Үлгі:Temperature/C/name

Үлгі:Temperature/null

Үлгі:Temperature/F/name Үлгі:Temperature/F/C Үлгі:Temperature/C/F
Үлгі:Temperature/K/name Үлгі:Temperature/K/C Үлгі:Temperature/C/K
Үлгі:Temperature/R/name Үлгі:Temperature/R/C Үлгі:Temperature/C/R
Үлгі:Temperature/De/name Үлгі:Temperature/De/C Үлгі:Temperature/C/De
Үлгі:Temperature/N/name Үлгі:Temperature/N/C Үлгі:Temperature/C/N
Үлгі:Temperature/Re/name Үлгі:Temperature/Re/C Үлгі:Temperature/C/Re
Үлгі:Temperature/Ro/name Үлгі:Temperature/Ro/C Үлгі:Temperature/C/Ro

Цельсий темературалық шкаласы - калыпты кысымда мұздың еру нүктесі нөл градуска, ал судың кайнау нүктесі 100 градуска сәйкес келетін температуралык шкала.[3]

Сілтемелер

  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
  2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
  3. Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2