Минск: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
47-жол: | 47-жол: | ||
=== Ұлы Литовскі княздігінің заманы === |
=== Ұлы Литовскі княздігінің заманы === |
||
[[Сурет:Minsk gerb 1591.gif|thumb|140px|left|Герб Минска после получения [[магдебургское право|магдебургского права]] ([[1499 год|1499]])]] |
|||
=== Ресей империясының заманы=== |
=== Ресей империясының заманы=== |
||
[[Сурет:Minsk gerb 1796.gif|thumb|140px|left|Герб Минска после вхождения в состав Российской империи]] |
|||
[[Сурет:Minsk 1790.jpg|250px|thumb|План города Минска, 1790]] |
[[Сурет:Minsk 1790.jpg|250px|thumb|План города Минска, 1790]] |
||
[[Сурет:Belarus-Minsk-Boy Playing with Swan Sculpture-3.jpg|thumb|right|250px| |
[[Сурет:Belarus-Minsk-Boy Playing with Swan Sculpture-3.jpg|thumb|right|250px|Александровск гүл алаңындағы фонтан(1874)]] |
||
61-жол: | 60-жол: | ||
=== [[Ұлы Отан соғысы]] === |
=== [[Ұлы Отан соғысы]] === |
||
[[Сурет:RIAN archive 137811 Children during air raid.jpg|thumb| |
[[Сурет:RIAN archive 137811 Children during air raid.jpg|thumb|right|1941 жылдың 24 маусымындағы Минскі түбіндегі фашистердің бомбылауы уақытындағы кеңестік балалар]] |
||
07:44, 2011 ж. қыркүйектің 17 кезіндегі нұсқа
Ми́нск (белар. Мінск, до 1939 года — Менск[1][2]) -Белоруссия астанасы, Минск облысы (оның құрамына енбейді) мен Минск ауданының(оның құрамына енбейді) әкімшілік орталығы. Елдің ірі көліктік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде ТМД елдерінің штаб-пәтері орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және Свислочь өзенінің бойында орналасқан. Аумағы - 307,90 км². Тұрғындарының саны - 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала әкімі) Николай Александрович Ладутько (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады.
Физико-географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Минск оңтүстік-шығыс моренадан жаралған Минск қыратының бауырында орналасқан. Ол осы жерге қол жеткізген кейінгі Сожск мұзға айналуы кезінде түзілген. Теңіз деңгеінен орташа биіктігі 220 м.
Минскінің биік нүктесі Лещинск көшесінде 8 нөмірлі үйдің (қаланың батысқа қарай салынуына дейін мұндай нүкте Тимирязев пен Харьков көшелерінің аралығында болған еді.)артында орналасқан. [3]. Ең төменгі белгісі (181,4м) қаланың оңтүстік шығысындағы Чижовка ықшамауданындағы Свислочь жайылымында.
Климаты
Атлантикалық мұхит ауасының едәуір ықпалы әсер ететін орташа-континентальді.Жауын-шашынның жылдық орташа түсімі -650 мм шамасында. Жазы жылы, бірақ ыстық емес. Шілдедегі орта тәуліктік температура - +17,4 °C. Қысы жиі болып тұратын жылымығымен жұмсақ, қаңтардағы тәуліктік температурасы - −5,4 °C. Алайда кейінгі жылдары қысқы кезеңде температураның өсвуінің анық тенденциясы байқалды.
- Жылдық орта есеппен алынған температура — +6,1 °C
- Жылдық орта есеппен алынған желдің жылдамдығы — 2,8 м/с
- Жылдық орта есеппен алынған ауа ылғалдылығы — 78%
Су жүйесі
Қаланың жанынан Балтық және Қара теңіздері бассейндерінің су айрығы өтеді. Минск арқылы қаланың шекарасынан тағы алты өзен(Мышка және т.б.) құятын кішкене Свислочь өзені ағып өтеді. Олардың барлығы Қара теңіз бассейніне жатады. қаланың шетінде Свислочь өзеніндегі екі жайылымдағы жоларнада теңіз деңгейінен 184 метрден 280 метрге өзгеріп, жердің күрделі бедерін туындатады.
Астанасының су қоймасы 2010 жылдың жаз айына шомылуға жарамды болды. Үнемі судың жоспарлы сараптамасы жүргізіліп отырады, алынған қорытынды бойынша патогенді микрофлора табылмады.
2010 жылдың мамыр айының орта тұсынан бастап, қоқысқа 28 тонна шамасында шабылған балдыр апарып тасталды.
Қалаға ішуге жарайтын су (2011жылдың маусым айының мәліметтері бойынша)екі қайнардан , жерасты және жерүсті су жолдары , жеткізіліп отырады. Артезианды ішуге жарамды суды Ленинский, Первомай, Совет, Орталық, Заводской, Партизанский и Октябрь ауданының 60 % көбірек бөлшегі қолданады. Фрунзе, Москва, Октябрь ауданының бөлшегі жоғарғы қайнардан (арнайы өңдеуден өткізілген) қолданады
Экологиясы
Қоршаған ортаны радиациялық бақылаудың және мониторингінің республикалық орталығы РМ-10 қатты бөлшегін, азот диоксидін, формальдегид деңгейін, көміртек қышқылын, гамма-сәулелену мөлшерінің тәуліктік концентрациясын бақылап отырады.
Атауы
Қаланың атауы Немиги өзенінің тармағы болған Менка (Меня) өзенінің атауынан туындауы ықтимал. Меня гидронимі бұрынғы үндіеуропалық «men» — «малый» - «кішірек», сол сияқты литовскілік - «menkas» (кішірек) сөзінен пайда болуы мүмкін. Ежелгі орыс нұсқасындағы жазбаларда атау - «Мѣньскъ», «Мѣнескъ», «Мѣнскъ» түрінде кездеседі. Қаланың кейінгі атауларында ятя бөлшегініз «Меньск», «Менеск», «Менск» болып жазылады.
Тарихы
Ерте тарих
Ұлы Литовскі княздігінің заманы
Ресей империясының заманы
БХР, ССРБ, Литбел, БССР
Ұлы Отан соғысы
Соғыстан кейінгі кезең
Тәуелсіз Беларусь Астанасы
Әкімшілік үлес
В настоящее время территория Минска делится на 9 административных районов:
- Центральный район (белар. Цэнтральны раён)
- Советский район (белар. Савецкі раён)
- Первомайский район (белар. Першамайскі раён)
- Партизанский район (белар. Партызанскі раён)
- Заводской район (белар. Заводскі раён)
- Ленинский район (белар. Ленінскі раён)
- Октябрьский район (белар. Кастрычніцкі раён)
- Московский район (белар. Маскоўскі раён)
- Фрунзенский район (белар. Фрунзенскі раён)
- ↑ 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам, (бел.)
- ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>
тегі; no text was provided for refs namedpam
- ↑ МЕНСК.BY (Минск), Менскія міты