Каббала

Каббала - [ежелгі еврейше "дәстүр"] - II-V ғғасыр қалыптасып, XII-XV ғасыр Испания мен Палестинада дамыған еврейлік эзотерикалық философия. Бұл ілімнің ерекшелігі шығыстық аңыздар элементтерін эллинистік ғылым идеяларымен біріктіруінде. Каббаланы, кәбіне, негізінде әріптер мен сандардың сиқырлы әрекеті жатқан құпия ілім ретінде қарастырады. Алайда, Каббалада белгілер сиқыры тек бағыныңқы орында. Жалпы, бұл ілім - адамды "Құдайдың ілтипатына" бағыттайтын ашық, өмір сүйгіш философия. Бұл философияның басты міндеті - сыйыну және игілікті өмір арқылы адам жанын бастапқы тұтас қалпына келтіру. Каббаланың негізгі көзқарастары Құдай - шексіз сәулелер (ежелгі еврейше Зогар немесе Зоар) жиынтығы, әлем осы сәулелер арқылы пайда болған. Каббаланың негізгі кітаптарының бірі Испанияда XII ғасырдың ортасында пайда болған "Зогарда" әлемнің жарық сәулелерден жаралғанын, олар бір қалыпты емес, әр жасалған күнге тән жарқылдаған сәулелер дүниені жарату процесі және Құдаймен өмір сүру процесі, Каббалада сөйлеу процесімен теңдестіріледі. Шынайы әлем - тіл әлемі (әріптер мен сандар сиқырының түп тамыры осында жатыр). Осы тұрғыдан қарағанда, адамдар тіл кеңістігінде өмір сүреді. Философиялық Каббалланың аса маңызды тұсы тек әлемге тұтас көзқарас емес, субъекті мен объектінің принциптік тұрғыда теңдігі, сонымен қатар, рухани күш жұмсау арқылы (дұға оқу, арнайы салт-жоралғылар, ішкі ерік актілеріне сүйеніп) адам тарихтың құдайлық-ғарыштық процесіне белсенді түрде араласу қабілеті бар.