Сағат

Механикалық үстел сағаты.

Сағаттар - сутоктiң ағымдағы уақыттың анықтауы және уақыт аралықтарының ұзақтықтың өлшемi, бiрлiктердегi үшiн құрал, бiр суткилер сияқты кiшiсi.

Кіріспе

Жүректің соғуы, теңіз суының көтерілуі мен қайтуы, күннің шығуы мен батуы, жыл мезгілдерінің алмасыуы.... Осылардың бәріне ортақ не деп ойлайсыңдар?! Ол - бұлардың белгілі бір уақыт аралығында үздіксіз қайталанып отыруы, Күн мен түннің алмасуын, Күн мен Айдың қозғалысын бақылай отырып, адам баласы жылды айларға, айды күндерге, ал күнді бұдан анағұрлым қысқа уақыт бөліктері сағаттарға бөле бастаған.

Ал уақытты қалай анықтауға болады? Уақытты санаудың ең қарапайым құралы - күн сағаты болған. Оны жасап алудың еш қиындығы жоқ еді: жазық алаңқайдың ортасына қазықша қағылады; күн ашықта әлгі қазық қазіргі сағаттардың уақыт көрсететін бөліктеріне сәйкес сызылып қойылған алаңқайға өзінің көлеңкесін түсіріп тұрады. Күн бойы көлеңке үздіксіз жылжып отырады, сөйтіп оның жылжу қалпына қарап, адамдар күн мезгілін анықтаған.

Топтастырылуы

• Соловки монастырьсiндегi қабырға күн сағаттары
• Шақта және ықшамдықтар:
• қалта сағаттары;
• қол сағаттар;
• күйме сағаттары;
• столға қоятын сағаттар;
• қабырға сағаттары;
• жерде тұратын сағаттар;
• мұнаралы сағаттар.

Өлшемдер тетiк бойынша:

• күн сағаттары;
• жалынды сағаттар;
• құмсағаттар;
• сағаттар су перiлерi;
• механикалық сағаттар;
• камертон сағаттары;
• кварц сағаттары;
• электрондық сағаттар;
• астрономиялық сағаттар;
• атом сағаттары.

Су сағаттары

ертеректегі қытай су сағаттары.

Су сағаттары немесе клепсидра. Негізгі механизмі құм сағаттар тәрізді.