Нидерланд: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш r2.7.3) (Боттың түзеткені: mr:नेदरलँड्स
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Мемлекет
</td><td>
|Қазақша атауы = Нидерланд
{{Infobox Country or territory
|native_name = ''Nederland''
|Шынайы атауы = der Nederlanden
|conventional_long_name = Нидерланд
|Атау септігі = Нидерланд
|common_name = Нидерланд
|Елтаңба = Coat of arms of the Netherlands.svg
|image_flag = Flag of the Netherlands.svg
|Байрақ = Flag of the Netherlands.svg
|image_coat = Coat of arms of the Netherlands.svg
|Ұраны = Je Maintiendrai
⚫
|Әнұранның аты = Het Wilhelmus
|image_map = EU location NED.png
⚫
|Аудио =
|map_caption = {{map_caption |countryprefix=the |region=on the [[Еуропа]] |subregion=the [[Еуропа Одағы]] |legend=European location legend en.svg|location_color=burnt orange}}
|lat_dir =N |lat_deg =52 |lat_min =04 |lat_sec =0
|national_motto = <span style="line-height:133%;">''"Je maintiendrai"''{{spaces|2}}<small>([[француз тілі|французша]])</small><br />''"Ik zal handhaven"''{{spaces|2}}<small>([[Голланд тілі|голландша]])<br />"Мен нық тұрамын"<sup>1</sup></span>
|lon_dir =E |lon_deg =21 |lon_min =52 |lon_sec =0
⚫
|national_anthem = "''[[Het Wilhelmus]]''"
⚫
|region = NL
|official_languages = [[Голланд тілі]]³ <!-- Do not add Frisian here, see the talk page discussion. -->
|CoordScale = 1000000
|ethnic_groups = 80.9% [[Dutch (ethnic group)|Dutchmen]]<br />{{spaces|2}}2.4% [[Germans]]<br />{{spaces|2}}2.4% [[Indonesian people|Indonesians]]<br />{{spaces|2}}2.0% [[Suriname]]se<br />12.3% others
|ethnic_groups_year =
|Картада = EU location NED.png
|demonym = Dutch
|карта тақырыбы =
|capital = [[Амстердам]]²
|Картада2 =
|Үкімет түрі = Конституциялық құқық
|latd=52 |latm=21 |latNS=N |longd=04 |longm=52 |longEW=E
|largest_city = capital
|Құрылды =
|Тәуелсіздік күні = Жариялды [[26 шілде]] [[1581 жыл]] <br /> Танды [[30 қаңтар]] [[1648 жыл]]
|government_type = <small>{{nowrap|[[Parliamentary system|Parliamentary]] [[democracy]]}}<br />{{nowrap|[[Constitutional monarchy]]}}</small>
|Тәуелсіздігін алды = [[Испания]]дан
|leader_title1 = [[Нидерланд патшасы|Патша]]
|leader_name1 = [[Beatrix of the Netherlands|Queen Beatrix]]
|Тілі = [[Нидерланд тілі|Нидерландша]]
<!-- |Тілдері = -->
⚫
|leader_title2 = [[Нидерланд премьер-министрі|Премьер-министр]]
|Мемлекеттік діні =
|leader_name2 = [[Jan Peter Balkenende]]
|area_rank = 134-ші
|Астанасы = [[Амстердам]]
|Ірі қалалары = Амстердам, [[Гаага]], [[Роттердам]]
|area_magnitude = 1 E10
|area = 41,526
<!-- |Ірі қаласы = -->
⚫
|Басшы қызметі = [[Нидерланд патшасы|Патша]] <br /> [[Нидерланд премьер-министрі|Премьер-министр]]
|areami² = 16,033 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 18.41
|Басшылары = [[Беатрикс]]<br />[[Марк Рютте]]
|population_estimate = 16,570,613
|Жер аумағы = 41 526
|Жер аумағы бойынша орны = 131-ші
|population_estimate_year = 2007
|Судың үлесі = 18,41
|population_estimate_rank = 61-ші
|population_census = 16,105,285
|Этнохороним = Нидерланддық
|population_census_year = 2001
|Жұрты = 16,570,613
|Халық саны бойынша орны = 61-ші
|population_density = 395
|Сарап жылы = 2007
|population_densitymi² = 1,023 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|Санақ бойынша халық саны = 16,105,285
|population_density_rank = 23-ші
|GDP_PPP_year = 2006
|Санақ жылы = 2001
|Халық тығыздығы = 394
|GDP_PPP = $541 млрд
|Тығыздық бойынша орны =
|GDP_PPP_rank = 23-ші
|GDP_PPP_per_capita = $35,078
|ЖІӨ = $541 млрд
|ЖІӨ сараптаған жылы = 2006
|GDP_PPP_per_capita_rank = 10-шы
|GDP_nominal = $625.271 млрд
|ЖІӨ бойынша орны = 23-ші
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ = $35,078
|GDP_nominal_rank = 16th
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = 10-ші
|GDP_nominal_year = 2005
⚫
|ЖІӨ (АҚТ) =
|GDP_nominal_per_capita = $38,618
|ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы =
|GDP_nominal_per_capita_rank = 10th
|ЖІӨ (АҚТ) орны =
|sovereignty_type = [[Тәуелсіздік]]
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) =
|sovereignty_note = ([[Eighty Years' War]])
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны =
|established_event1 = Declared
|established_date1 = [[Шілденің 26]], [[1581]]
|ЖІӨ (номинал) = $625.271 млрд
|ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2005
|established_event2 = Recognised
|ЖІӨ (номинал)бойынша орны = 16-ші
|established_date2 = [[Қаңтардың 30]], [[1648]]<sup>4</sup>
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = $38,618
|accessionEUdate = [[Мамырдың 25]] [[1957]]
|Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 10-ші
⚫
|HDI_year = 2006
|HDI = {{increase}} 0.947
|АДИ = {{өсім}} 0.947
|HDI_rank = 10-шы
|АДИ жылдық есебі = 2006
|АДИ бойынша орны = 10-ші
|HDI_category = <font color="#009900">жоғары</font>
|АДИ деңгейі = <font color="#009900">жоғары</font>
|currency = [[Еуро]] ([[Euro sign|€]])<sup>5</sup>
|currency_code = EUR
|Әуе компаниясы =
|country_code = NLD
|Валютасы = [[Еуро]] ([[Euro sign|€]])<sup>5</sup>
|time_zone = [[Central European Time|CET]]
|Интернет үйшігі = [[.nl]]
<!-- |Интернет үйшіктері = -->
⚫
|utc_offset = +1
|time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]]
|ISO =
|utc_offset_DST = +2
|Телефон коды = 31
|cctld = [[.nl]]<sup>6</sup>
|Уақыт белдеуі = +2
<!-- |Уақыт белдеулері = -->
⚫
|calling_code = 31
|Түсініктемелер = <references/>
|footnote1 = The literal translation of the motto is "I will maintain". Here "maintain" is taken to mean to stand fast or to hold ground.
<!-- |Тусыз және елтаңбасыз =* -->
|footnote2 = [[The Hague]] is the seat of the government.
<!-- |Әнұрансыз =* -->
|footnote3 = [[Frisian language|Frisian]] is also an official language in [[the Netherlands]], although only spoken in Friesland; [[Low Saxon]] and [[Limburgish language|Limburgish]] are officially recognised as [[European Charter for Regional or Minority Languages|regional languages]].
|footnote4 = [[Peace of Westphalia]].
|footnote5 = Prior to 2002: [[Dutch guilder]].
|footnote6 = The [[.eu]] domain is also used, as it is shared with other [[European Union]] member states.
}}
}}

'''Нидерланд''', Нидерланд корольдігі (бейресми атауы – [[Голландия]]) – Батыс Еуропадағы мемлекет. Нидерландының солтүстік және батыс бөлігі [[Солтүстік теңізі|Солтүстік теңіздің]] жағалауында орналасқан. Жер аумағы 41532 км². Халқы 15,6 млн. (2000). Тұрғындарының 96%-ы голландықтар. Ресми тілі – нидерланд (голланд) тілі. Халқының 50%-ға жуығы – католиктер, 40%-ға жуығы – протестанттар. Нидерланд – король (патшайым) басқаратын конституциялық монархия. Жоғары заң шығарушы органы екі палатадан (бірінші және екінші) тұратын Бас Штаттар. Астанасы – [[Амстердам]] қаласы (үкімет резиденциясы [[Гаага]] қаласында орналасқан). Әкімшілік жағынан 12 провинцияға бөлінеді. Ақша бірлігі – еуро (2002). Ұлттық мейрамы – Патшайым күні (патшайым Беатрикстің таққа отырған және оның анасы Юлиананың туған күні) – 30 сәуір. Нидерланд БҰҰ-ға (1945), Еуроодаққа (1957), НАТО-ға (1949) мүше.
'''Нидерланд''', Нидерланд патшалығы (бейресми атауы – [[Голландия]]) – Батыс Еуропадағы мемлекет. Нидерландының солтүстік және батыс бөлігі [[Солтүстік теңізі|Солтүстік теңіздің]] жағалауында орналасқан. Жер аумағы 41532 км². Халқы 15,6 млн. (2000). Тұрғындарының 96%-ы голландықтар. Ресми тілі – нидерланд (голланд) тілі. Халқының 50%-ға жуығы – католиктер, 40%-ға жуығы – протестанттар. Нидерланд – король (патшайым) басқаратын конституциялық монархия. Жоғары заң шығарушы органы екі палатадан (бірінші және екінші) тұратын Бас Штаттар. Астанасы – [[Амстердам]] қаласы (үкімет резиденциясы [[Гаага]] қаласында орналасқан). Әкімшілік жағынан 12 провинцияға бөлінеді. Ақша бірлігі – еуро (2002). Ұлттық мейрамы – Патшайым күні (патшайым Беатрикстің таққа отырған және оның анасы Юлиананың туған күні) – 30 сәуір. Нидерланд БҰҰ-ға (1945), Еуроодаққа (1957), [[НАТО]]-ға (1949) мүше.


== Табиғаты ==
== Табиғаты ==

13:47, 2012 ж. маусымның 22 кезіндегі нұсқа

Нидерланд
der Nederlanden
Байрақ Елтаңба
Ұран: «Je Maintiendrai»
Әнұран: «Het Wilhelmus»
Тарихы
Тәуелсіздік күні Жариялды 26 шілде 1581 жыл
Танды 30 қаңтар 1648 жыл (Испаниядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі Нидерландша
Елорда Амстердам
Ірі қалалары Амстердам, Гаага, Роттердам
Үкімет түрі Конституциялық құқық
Патша
Премьер-министр 		Беатрикс
Марк Рютте
Географиясы
Жер аумағы
• Барлығы
• % су беті 		Әлем бойынша 131-ші орын
41 526 км²
18,41
Жұрты
• Сарап (2007)
• Санақ (2001)
• Тығыздығы
16,570,613 адам (61-ші)
16,105,285 адам
394 адам/км²
Экономикасы
ЖІӨ
 • Қорытынды (2006)
 • Жан басына шаққанда
$541 млрд $ (23-ші)
$35,078 $ (10-ші)
ЖІӨ (номинал)
 • Қорытынды (2005)
 • Жан басына шаққанда
$625.271 млрд $
$38,618 $ (10-ші)
АДИ (2006) ▲ 0.947 (жоғары) (10-ші)
Этнохороним Нидерланддық
Валютасы Еуро (€)5
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі .nl
ISO коды NL
ХОК коды NED
Телефон коды +31
Уақыт белдеулері +2

Координаттар: 52°04′00″ с. е. 21°52′00″ ш. б. / 52.06667° с. е. 21.86667° ш. б. / 52.06667; 21.86667 (G) (O) (Я)

Нидерланд, Нидерланд патшалығы (бейресми атауы – Голландия) – Батыс Еуропадағы мемлекет. Нидерландының солтүстік және батыс бөлігі Солтүстік теңіздің жағалауында орналасқан. Жер аумағы 41532 км². Халқы 15,6 млн. (2000). Тұрғындарының 96%-ы голландықтар. Ресми тілі – нидерланд (голланд) тілі. Халқының 50%-ға жуығы – католиктер, 40%-ға жуығы – протестанттар. Нидерланд – король (патшайым) басқаратын конституциялық монархия. Жоғары заң шығарушы органы екі палатадан (бірінші және екінші) тұратын Бас Штаттар. Астанасы – Амстердам қаласы (үкімет резиденциясы Гаага қаласында орналасқан). Әкімшілік жағынан 12 провинцияға бөлінеді. Ақша бірлігі – еуро (2002). Ұлттық мейрамы – Патшайым күні (патшайым Беатрикстің таққа отырған және оның анасы Юлиананың туған күні) – 30 сәуір. Нидерланд БҰҰ-ға (1945), Еуроодаққа (1957), НАТО-ға (1949) мүше.

Табиғаты

Нидерланд аумағының көпшілік бөлігін ойпатты жазықтар (40%) алып жатыр. Оңтүстік-батысында Арденн сілемдері орналасқан (ең биік нүктесі – Ваалсберг тауы – 321 м), қысы мен жазы жылы, жұмсақ теңіздік климат. Қаңтардағы орташа темп-расы 1 – 3ӘС, шілдеде – 16 – 17ӘС. Жылдық жауын-шашын мөлшері 650 – 750 мм-ге тең. Нидерландыда өте тығыз өзен тораптары (Рейн, Маас, Шельда өзендерінің атыраулары) бар. Аумағының 70%-ын мәдени жер бедері (егіндіктер, қолмен егілген шабындықтар), 9%-ын ормандар (қылқан жапырақты, ірі жапырақты) алып жатыр. Ормандарын ақ тиін, сусар, күзен, қоян, елік, тағы басқа аңдар, құстардың 180-дей түрі мекендейді. Кен байлықтарынан мұнай, табиғи газ, шымтезек, ас тұзы, каолин кездеседі.

Тарихы

Нидерланд аумағын адамдар жаңа тас дәуірінен мекендей бастады. Б.з.б. 1-мыңжылдықтың 2-жартысынан мұнда негізінен кельт тайпалары өмір сүріп, оларды біздің заманымыз басталар кезде герман тайпалары ығыстырды. Б.з.б. 1 ғасырда Нидерланд аумағының бір бөлігін римдіктер басып алды. 3 – 4 ғасырларда оңтүстік Нидерландыны франктер, шығыс Нидерландыны сакстер, солтүстік Нидерландыны фриздер мекендеді. 5 ғасырдан бастап франк мемлекетінің құрамына еніп, ол ыдырағаннан кейін елде бірқатар ұсақ иеліктер (Голландия, Гелдерн, тағы басқа графтықтар) құрылды. 11 – 16 ғасырларда Нидерланд жерлері (Голландия, Зеландия, Фрисландия, тағы басқа) Бельгия, Люксембург, Франция, Испанияның құрамында болды. 16 ғасырдағы Нидерланд революциясының (1566 – 1609) нәтижесінде испан үстемдігінен азаттық алған жерлерде Біріккен провинциялар Республикасы құрылды. 17 ғасырда Нидерланд сауда-саттық пен теңіз саудасы жақсы дамыған алдыңғы қатарлы еур. державаға айналды. Оңтүстік-Шығыс Азияда Индонезия, Америкада Гвиана, Кіші Антиль аралдары, Африкада Кап жерлері Нидерландының отарына айналды. 1810 – 13 ж. елді Наполеон басып алды. 1815 ж. Бельгиямен біріктіріліп, Нидерланд корольдігі (1830 жылға дейін) құрылды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдары Нидерландыны немістер басып алды. Соғыстан соң Нидерланд отарлық империясы ыдырай бастады. Нидерландыда 70-тен астам саяси партиялар тіркелген. 1989 жылдан бастап өкімет билігін христиан-демокр. партия мен Еңбек партиясынан құрылған коалицалық үкімет жүргізіп келеді.

Экономикасы

Нидерланд – экспортқа бейімделген жоғары өнімді ауыл шаруашылығы бар, дамыған өнеркәсіпті ел. Экономикасында сыртқа капитал шығару, сыртқы сауда, теңіз транспорты маңызды орын алады. Мұнай, табиғи газ (жылына 90 млрд. м3 шамасында) өндіріледі. Өнеркәсіптің жетекші салалары: мұнай өңдеу (органикалық химия өнімдерін өндіру), мұнай-химия, машина жасау, кеме және ұшақ, газ және химия өнеркәсібіне қажетті құрал-жабдықтар, дәрі-дәрмектер жасау, металлургия мен металл өңдеу, электротехника (Нидерланд – дүние жүзіндегі бейне және дыбыс аппаратураларын шетке шығаратын ең ірі мемлекеттердің бірі), дәмдік тағамдар шығару. Алмас пен қымбат бағалы тастарды өңдеу бұрыннан жақсы дамыған сала болып есептеледі. Ауыл шаруашылығында етті-сүтті ірі қара өсіру басым. Нидерланд – дүние жүзіндегі сүт пен сүт өнімдерін сыртқа ең көп шығаратын мемлекеттердің бірі (сары майдың дүниежүзілік экспортының 1/5; қоюлатылған сүттің 1/2 ; құрғақ сүттің 1/4; ірімшіктің 1/4 бөліктері Нидерландының үлесіне тиеді). Сондай-ақ сыртқа көп мөлшерде шошқа, құс етін, жұмыртқа, темекі, арақ-шарап пен сыра шығарады. Жылыжайда көкөніс пен жеміс-жидек (жылыжайлардың көлемі жөнінен дүние жүзіндегі алғашқы орындардың бірін иеленеді), гүлдер мен гүл түйнектерін (жылына 2 млрд-тан астам қызғалдақ түйнектерін шет елдерге сатады), саңырауқұлақтар өсіру жақсы дамыған. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдары – бидай, картоп, қант қызылшасы. Балық аулау, шетелдік туризм де қазынаға елеулі пайда келтіреді. Ұлттық жиынтық өнімнің жан басына шаққандағы жылдық мөлшері 18560 АҚШ долларына тең. Негізгі сауда серіктестері – Еуроодақ елдері.[1]

Сілтемелер

Әдебиет

  • Серебрянный Л.Р., Нидерланды, М., 1974;
  • Бусигин А.В., Побеждающее море: о Голландии и голландцах, М., 1990.

Пайдаланған Әдебиет

  1. ↑ “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9


Үлгі:Template group Үлгі:Template group Үлгі:Template group


Үлгі:Link FA Үлгі:Link GA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Нидерланд&oldid=946367» бетінен алынған