Автокефалия

Автокефалия (грек тілі autos — өзі, kephale — бас) — өзін-өзі басқаратын немесе жергілікті шіркеу. Мұндай шіркеу мемлекеттік биліктің келісімімен құрылады; оның өзіндік қағидалары өзі бөлініп шыққан шіркеудің мойындауымен жүзеге асады. Католицизмнен айырмашылығы автокефальды (өзін-өзі басқаратын) шіркеулер жүйесіндегідей православие біртұтас шіркеулік ұйым құрмады. Православиелік бірқатар шіркеулердің жекеленуінен кейін константинопольдік патриархтарға "дәрежесіне сай бірінші орынға" иелік ету ғана қалды. Автокефальдылық құқы өзін-өзі шіркеулік басқаруға қабілеті бар кез келген православиелік халыққа Элем шіркеуі атынан берілді. Жергілікті шіркеудің басында жеке (патриарх, митрополит) немесе алқалық (синод) билік тұрды. 1448 жылы Константинополь патриархатынан Орыс православиелік шіркеуі автокефалия алды. Православиенің таралуына, ХӀХ-XX ғғ. жеке мемлекеттердің құрылуына, православиелік қауымдастықтың өзін-өзі басқару құлшынысына орай жаңа автокефальды шіркеулер пайда болды. XX ғ. соңында 15 автокефальды шіркеу болды. Олар өз дәрежесі мен көнелілігіне қарай: Константинопольдік, Александрийлік, Антиохийлік, Иерусалимдік, Орыс (Мәскеулік), Грузиндік, Сербтік, Румындық, Болгарлық, Кипрлік, Элладалық (Гректік), Албандық, Поляктық, Чехословактық, Американдық болып орналасқан. Жергілікті шіркеулер дін бірлігін сақтауда, басқарудың және құрылымның негізгі қағидаларын ұстануда өзара байланыста болып, ауызбірлік сақтауға тырысты.