Жаяу туризм

Туристер таулы көріністі тамашалауда

Жаяу туризм – күрделі емес таулы және жазық жерлерде өткізілетін туристік жорықтар.Халықтық топтар арасында ең көп тараған белсенді туризм түрі болып есептеледі: арнайы көлікті қажет етпейді,кез- келген аумақ бойынша жорықтар ұйымдастыруға болады.Қарапайым жаяу жорықтар кез келген ауданда (туған өлкеде) отпуск және демалыс күндерінде өткізілуі мүмкін. Жаяу туризм - спорттық туризмнің бір түрі болып табылады. Оның негізгі мақсаты ретінде маршрут бойынша белгілі бір аймақтан өту болып табылады.

Маршрутты ең алдымен топтағы әрбір қатысушының күші мен нақты тәжірибесіне, жорыққа сай келетін жабдықтардың болуы және жорық алдында жаттығулар өткізу мүмкіндігіне негізделіп таңдалуы қажет.Әсіресе маршруттың қиын әр түрлі бөліктерін (асулар,тасты және тасқын қаупі бар,өзендер арқылы асулар,үлкен биіктіктегі орындар,азимутты,қоныстанылмаған,қиын бағыт алынатын) бөліп көрсету және оларды жеңіп өтудің толық жоспарын құру керек.Күндізгі жүру километражын есептеу орташа бүкіл маршрутқа есептелетіп жүргізіледі,ол маршруттың жеке бөліктерінің техникалық күрделіліктерін,азық-түліктерді жұмсауға байланысты жеке кезеңдерде рюкзактардың салмағын есепке алына жүргізіледі.Жаяу саяхатта магниттік жіктеуді есепке ала отырып,алдын ала барлық азимуттарды есептеу қажет.Азимуттар карта нақты көрсетілген және жергілікті жерде оңай табылатын орындардан басталуы және жергілікті жер линиясына (өзен арнасы,көл,теңіз жағалауы,теміржол жолы,тау массиві) негізделген болуы тиіс.Жергілікті жер нүктесіне азимут бойынша шығуды жоспарлау ұсынылмайды,себебі кішігірім қателіктің өзі апатты жағдайға әкелуі мүмкін.

Ұзақ уақыт бойы айтарлықтай қашықтықтарды жүріп өтетін турист ағзасының дұрыс қызметі үшін демалумен ауысып келіп отыратын бірқалыпты жұмыс қажет.Ағза жұмысының белгілі бір реттілігін құрып отыратын демалыс пен күш жұмсаудың дұрыс ауысып отыруы бүкіл жорық бойы және тіпті қозғалыс процесінің өзінде де болуы тиіс.Тек осылай болған жағдайда ғана жаяу туризмі маңызды сауықтыру құралына айналады^[1].

Жаяу жорықтардың классификациясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Маршруттың қиындық дәрежесі жол бойында кездесетін кедергілерге, аймақтың географиялық көрсеткішіне, маршруттың автономдылығына байланысты болып келеді. Осыған байланысты жорықтар бөлінеді:

- демалыс күндерінің жорықтары;

- 1-3 дәрежелі қиындықтағы - балалар мен жастар туризмінде;

- 1-ден 6-ға дейін дәрежелі жорықтар. 1-ші дәреже оңай, 6-шы дәреже ең қиын, және арнайы физикалық дайындықты қажетсінеді, осыған байланысты арнайы құрал-жабдықтар да қолданылады.

- жорықтың қиындық дәрежесін өту үшін, қатысушылар алдындағы жорықтық қиындық дәрежесін өтуден тәжірибесі болуы керек, ал басқарушы дәл осы дәрежеден өткен және алдындағы қиындық дәрежелері бойынша тәжірибесі болуы керек. 1-ші дәрежеден өту үшін демалыс күндеріндегі жорықтардан тәжірибесі болуы қажет. Жорықтың қияындығын анықтау барысында міндетті жорықтың ұзықтылығы мен қашықтығы есепке алына бермейді.

Қызықты фактілер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дүниежүзінде 1000 км. асатын көптеген жаяу жорықтарға арналған арнайы жолдар болады. Мысалы, АҚШ-тағы Аппалач жолының ұзындығы 3500 км. қамтиды. Француз саяхатшылары Соня және Александр Пуссендер (Alexandre & Sonia Poussin) Африканы ешқандай көлік құралын пайдаланбай, оңтүстіктен солтүстікке қарай, 3 жыл 3 ай ішінде 14 000 км. жерді ОАР, Зимбабве, Мозамбик, Малави, Танзания, Эфиопия; Судан, Мысыр елі және Израильді өтеді.

Құрал-жабдықтары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қазіргі таңда жаяу туризмге арналған көптеген құрал-жабдықтар түрлері бар: туристік палаткалар, ұйықтайтын мөшектер, треккингтік палаткалар, треккингтік бәтеңкелер, котелоктар, газдық горелкалар, компас, GPS - навигаторлар және т.б.^[2].