Кратил (Платон)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Кратил шығармасының басы, орта ғасырлық қолжазба, 895 жылы жазылған, Кодекс Кларкианус (Оксфорд, Бодлеан кітапханасы, Кларк 39)

Кратил (грек. Κρατύλος, ағылш. Cratylus) — Платон жазған диалог. Қазіргі зерттеушілердің көбі бұл диалогты Платон "орта кезеңінде" жазған деп есептейді.[1] Диалогта "атаулар (names) дәстүрлі ме, әлде табиғи ма, яғин, яғни тіл ерікті таңбалар жүйесі ме, әлде сөздердің өзі бейнелеген заттармен ішкі бір байланысы бар ма" деген сұрақты Кратил пен Гермоген Сократқа қояды.

Жеке тұлға ретінде Кратил Платонға алғаш интеллектуалды ықпалы болған.[2] Аристотельдің айтуынша, Кратил Платонға Гераклит ілімін таныстыру арқылы ықпал еткен көрінеді.[3]

Түйіндері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кратил диалогының негізгі тақырыбы - "атаулар дұрыстығы" (περὶ ὀνομάτων ὀρθότητος),[4] басқаша айтқанда ол атаулар туралы сын[5].

Ὄνομα[6] (онома[7][8][9]) ұғымын және оның мағынаға қатысын талқылай отырып, Сократ сөздің алғашқы жасалуын көркемөнерші (artist) жұмысымен салыстырады[10]. Көркемөнерші суреттерінде өз тақырыбының мәнін бейнелеу үшін түрлі реңдерді қолданады. Дәл сол секілді, сөздерді жасаушы сөз субъектінің мәнін бейнелеу үшін мәлім дыбыстардан тұратын әріптерді қолданады. Кей сөздер жұмсақ заттарға, тағы бір сөздер сұйық заттарға сәйкес келеді, және осылай кете береді[11]. Ол айтады:

« сөйлеудің ең жақсы тәсілі барлық (немесе көпшілік) аталған нәрселерге ұқсайтын (яғни оларға сәйкес келетін) атаулардан құралған сөздерді қолдану, ал ең жаманы - атауларды керісінше қолдану[12]. »

Гермоген ұстанған қарама-қарсы позиция бойынша, атаулар әдет-ғұрып пен дәстүрге байланысты пайда болады. Олар өз тақырыбының мәнін бейнелемейді, сондықтан оларды қолданатын адамдар немесе қауымдастықтар оны оған қатыссыз нәрселермен алмастыра алады[13]. Бұл деген сөз, яғни "сөздің атауының өзінде еш қатып қалған мағына жоқ, мағына бұл адамдардың дәстүр негізінде қалыптасқан санасындағы нәрсе, сондықтан сөздерді басқа мағынада қолдануға болады, тек осы түрдегі қолданыс дәстүр болып қалған" дегенге жақын келеді.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ pp. 6, 13-14, David Sedley, Plato's Cratylus, Cambridge U Press 2003.
  2. ↑ D Sedley (Laurence Professor of Ancient Philosophy in the University of Cambridge) - Plato's Cratylus (p.2) Cambridge University Press, 6 Nov 2003, ISBN 1139439197 [Retrieved 2015-3-26]
  3. ↑ MW. Riley (Professor of Classics and Tutor, formerly Director, of the Integral Liberal Arts Program at Saint Mary's College in Moraga, California c.2005) - Plato's Cratylus: Argument, Form, and Structure (p.29) Publication:Rodopi, 1 Jan 2005 [Retrieved 2015-3-27]
  4. ↑ F Ademollo (studied classics at the University of Florence and has held postdoctoral research positions at the University of Florence and at the Scuola Normale Superiore) - The Cratylus of Plato: A Commentary (p.I) Cambridge University Press, 3 Feb 2011 ISBN 1139494694 [Retrieved 2015-3-26]
  5. ↑ T M. S. Baxter (holds a Ph.D. in Ancient Philosophy from the University of Cambridge) - The Cratylus: Plato's Critique of Naming Volume 58 of Philosophia Antiqua : A Series of Studies on Ancient Philosophy BRILL, 1992 ISBN 9004095977 [Retrieved 2015-3-26]
  6. ↑ Perseus - Latin Word Study Tool - onoma Tufts University [Retrieved 2015-3-20]
  7. ↑ AC Yu - Early China/Ancient Greece: Thinking through Comparisons (edited by S Shankman, SW Durrant) SUNY Press, 1 Feb 2012 ISBN 0791488942 [Retrieved 2015-3-20]
  8. ↑ Cratylus Мұрағатталған 25 наурыздың 2015 жылы. - Translated by Benjamin Jowett [Retrieved 2015-3-20]
  9. ↑ Strong's Concordance - onoma Bible Hub (ed. used as secondary verification of onoma)
  10. ↑ Cratylus 390d-e.
  11. ↑ Cratylus 431d.
  12. ↑ Cratylus 435c.
  13. ↑ Cratylus 383a-b.
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Cratylus (dialogue)
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кратил_(Платон)&oldid=3155439» бетінен алынған