Шана спорты

Шана спорты, арнайы жарыс шаналарымен (иіледі, қозғалысты, кертпелі-созылатын белбеулермен) және басқарылатын тұтас темірден жасалған шанамен-арнайы жолда бобслеймен қүлдалап түсу. "Бобслей" деп "орнын сипаттай" биіктіктен шапшаң түсуді де атайды. Адамдар Альпіде тауға шығуды алғаш аша отырып, одан шапшаң түсудің де жолдарын ашты. Осында 1883 жылы 12 наурызда алғаш рет шанамен түсу ұйымдастырылды (Давос Швейцария). Содан төрт жыл өткеннен кейін Германияда спортшы отырмай, ұзыннан түсіп жататын басын алға жіберіп металл шаналар ойлап табылды. Оларды "скелетон" деп атады, ал бір жылдан кейін рульмен және тежегішпен басқарылатын жакты жаңа құрылым пайда болды. Ш. үшін осы үлгілерді бір ғана шебер - швейцариялық ұста Матисс дайындағандығына таң қаласың. Спортшылар шанада болып сере орнынан қолдарымен итеріле сөреден шығады. Ауыр "бабтарды" орнынан жайден-жай қозғай алмайсың. Ағылшыннан аударғанда "боб" сөзі "тербелту" - деген мағынаны білдіреді. Ол бастапқыда "боб" пен қатар жүгіріп, оған екпін алғызып, содан кейін қозғалыс кезінде өзінің отыратын орнына секіріп мінеді. Ш. үшін бастапқыда тау беткейіндегі табиғи жолдар ғана пайдаланылды. Қазіргі уақытта барлық басты жарыстар арнайы жасанды жолдарда өткізіледі. Бұл бұралаңды (15-20 бұрылыстармен) мұзды науа. Бір орындық шаналар үшін ерлер қашықтығы - 1000 м., бір орындық әйелдер және екі орындық шаналар үшін - 700 м. Бобслейдің соқпағы ұзынырақ - 1400-ден 1600 м.-ге дейін. 1923 ж. Халықар. Бобслей және тобоган бірлестігі (федерация) осылардың құрамында ш.с.-ның 4 секциясы құрылды. 1957 жылдан ш.с.-ның халықар. Бірлестігі (ФИЛ) дербес жұмыс істейді. ҚО.о (ЗОЙ) бағдарламасында - 1964 жылдан. Қазіргі бағдарламаларда ерлер және әйелдер арасында бір орындық және ерлер арасында екі орындық шанамен жарысу бар.