Қасқыржидек
| Қасқыржидек | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||
|
Қасқыржидек (лат. Daphne) [1] – көкендер тұқымдасына жататын бұта.
Аталуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл көкендер тұқымдасына жататын бұтаны алғаш рет сипаттаған Карл Линней болып саналады. Ол бұл өсімдікке лат. Dáphne деген атау берген (грекшеден аударғанда Дәмжапырақ дегенді білдіреді). Бұл атау берілген себебі қасақыр жидек жапырақтары лавр жапырақтарымен ұқсас болған. Грек мифологиясы бойынша Дафна оны қуалап бара жатқан Аполлоннан қашып дәмжапыраққа айналып кеткен.
Ботаникалық сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Биіктігі 40-80 см.
- Сирек бұтақты сабағының сарғыш түсті қабығы болады.
- Жапырақтары ұзынша қандауыр тәрізді, кезектесіп орналасқан.
- Гүлдері ақ, қызғылт немесе сары түсті, хош иісті, бірігіп гүлшоғырын құрайды (кейде гүлі дара да жетіледі). Маусым-шілде айларында гүлдеп, шілде-тамызда жемісі піседі.
- Жемісі- ашық қызғылт түсті, бір тұқымды сүйекше. Қасқыржиек - өте улы өсімдік
Өсетін жері мен таралу аймағы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жер бетінде 70-ке жуық түрі кездеседі. Қазақстанда 2 түрі бар. Алтай, Сауыр, Маңырақ және Тарбағатай жоталарының биік таулы тастақты жерлеріндегі жалпақ және қылқан жапырақты ормандарында өседі. Алтай қасқыржидегін қазақтар усойқы деп те атайды. Бұл өте сирек кездесетін өсімдік. Оның жылдан жылға таралу аймағының азаюына байланыста қорғауға алынып, Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.
Қолданысы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қасқыржидектің жемісі мен қабығынан дәрі жасалады.
Гүлі өте әдемі болғандықтан сәндік үшін де өсіріледі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5