Кастельс Мануэль

Manuel Castells, 2017

Кастельс Мануэль - АҚШ-тың Калифорния университетінің (Беркли) профессоры. 1996 — 1998 жылдары Кастельс өзінің қазіргі әлем туралы көп жылдық зерттеулерінің қорытындысы болып табылатын іргелі үш томдық монографиясын жариялады. 2000 жылы Мәскеуде Кастельстің "Ақпараттық дәуір: экономика, қоғам және мәдениет" атты еңбегінің алғашқы томы орыс тілінде жарық көрді.

Кастельстің ақпараттық экономика мен жаһандану процесі туралы көзкарастарын талдауды оның қолданатын ұғымдарын анықтаудан бастаған жөн. Біз үшін ақпараттық экономика, акпараттық технологиялар ұғымдары үйреншікті болып табылатындығы белгілі. Кастельс информационализм, ақпараттық экономика сияқты ұғымдарды қолданады. Кастельстің информационализмі мәдениет пен институттардың сан алуандығына карай әртүрлі формада көрініс табатын жаңа әмбебап әлеуметтік құрылымның пайда болуын білдіреді.

Кастельстің жаһаңдық экономика туралы көзқарастары ерекше қызығушылық тудырады. Кастельстің пайымдауынша, жаһандық экономика — бүкіл планета ауқымында, нақты уақыт режимінде біртұтас жүйе іспетті қызмет ете алатын экономика. Өндірістің капиталистік әдісі уақыт пен кеңістіктің шегінен өтуге тырысып, үздіксіз дамыды, алайда тек XX ғасырдың соңына қарай негіздемесі ақпараттық және коммуникациялық технологиялар болып табылатын жаңа инфрақұрылым негізіңде ғана әлемдік экономика шын мәнінде жаһандыққа айналды.

Кастельс жаһандық экономикадағы бәсекелесе алатын көздерді қарастырады. Жаһандық экономиканың құрылымы көбіне экономикалық агенттер мен жергілікті құрылымдар арасындағы мынадай негіздемелердегі бәсеке арқылы анықталады:

• Кастельс "ғылым — технология — өндіріс — қоғам" жүйесі ретінде түсінетін технологиялық қуаттылық, бұл жерде әңгіме әрбір деңгей үшін білім беру жүйесі маманданған адам ресурстарынын қажетті мөлшерін қамтамасыз ететін, біртүтас құрылым ішіндегі ғылымның, технологияның, менеджмент пен өндірістің байланыстылығы туралы болып отыр.
• Еуропалық Одақ, АҚШ, солтүстік америкалық сауда өңірі мен Жапония сияқты ірі, ықпалдасқан және бай нарыққа жол ашу.
• Өндіруші жактың өндірістік шығындары мен мақсатты нарықтағы бағалар арасындағы айырмашылық;
• Жаңа жаһандық экономикадағы бәсекелесе алу мүмкіндігі ұлттық және үлтаралық институттардың елдердің немесе қарамағындағы өңірлердің даму стратегиясын басқара алудың саяси мүмкіндіктеріне айрықша байланысты.

Дереккөздер

Аталған факторлар, бірге әрекет ете отырып, жаңа жаһандық экономика жағдайыңдағы фирмалар, аймақтар мен елдер арасындағы бәсекелестік нысаны мен серпінін анықтайды.