Кобо Абэ

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Кобо Абэ
жап. 安部 公房
Туған кездегі есімі

Кимифуса Абэ (жап. 安部 公房)

Туған күні

7 наурыз 1924 (1924-03-07)

Туған жері

Кита, Токио, Жапония

Қайтыс болған күні

22 қаңтар 1993 (1993-01-22) (68 жас)

Қайтыс болған жері

Токио, Жапония

Азаматтығы

 Жапония

Ұлты

жапон

Мансабы

прозаик
драматург

Шығармашылық жылдары

1944 - 1993

Бағыты

авангард

Жанры

Проза

Шығармалардың тілі

Жапон тілі

Сыйлықтары

Акутагава сыйлығы ("Каруманың қылмысы" 1951ж), Ёмиури сыйлығы ("Құм құрсауындағы әйел" 1962ж), Танидзаки сыйлығы ("Достар" қойылымы, 1967ж). кейін Нобель сыйлығына ұсынылды, бірақ ерте қайтыс болып кетті.

Кобо Абэ (жапон. 安部公房 , Шын аты – Абэ Кимифуса, 7 наурыз 1924 жыл22 қаңтар 1993 жыл) — Жапон жазушысы, драматург, сценарийші, фотограф, тапқыр. Жапон қазіргі заман әдебиетіндегі аса көрнекті тұлғалардың бірі, адам жанының нәзік иірімін дәл сүреттеудің шебері, экзистенциализм бағытындағы жазушылардың белді өкілі.

Ол шығармашылықта модернизмдік сезімталдығына орай көбінесе Франц Кафка, Альберто Моравия қатарлы жазушылардың стиліне салыстырылады. Оның шындықты жазудағы дәлдігі, сұңғыла байқампаздығы қазіргі заман қоғамындағы адам даралығының арғы түкпірін ашуға бағытталған.

1994 жылы Кэндзабуро Оэ әдебиет саласы бойынша Нобель сыйлығын алған соң айтқан болатын:

"Егер Абэ мырза тірі болғанда бұл сыйлықты мен емес, сол кісі алар еді".

Ғұмырбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жазушы Кобо Абэ

Абэ Токиода туылғанымен Манжурияның Мукден өңірінде (Қазіргі қытайдағы Шын Ян) ержеткен. Жазушының әкесі Токиода медицина зерттеуші маман болған. Анасы Хоккайдода тұрған кезінде жас Абэ Манжурияда турды. Үш бөлікке бөлінген бұл жағдай жазушының санасына айтарлықтай әсер қалдырды. 1978 жылғы интервьюінде ол былай деген болатын:

"Мен шынымен де туған жерсіз адаммын. Бұл бәлкім менің сезімдерімнің астарында жатқан "Туған жерден үрейленуге" қатысты болса керек. Құнды делініп мықты орныққан нәрселер мені ренжітумен болды".

Ол жас кезінде өзінің әйгілі "Құм құрсауындағы әйел" әңгімесіндегі бас кейіпкері секілді жәндік жинауға құмартқан екен, математика, кітап оқу оның сүйген ісі болыпты. ОНың ең жақсы көретін жазушылары мен философтары Достоевский, Мартин Хайдеггер, Карл Ясперс, Франц Кафка, Фридрих Ницше, Эдгар Аллан По қатарлы ХІХ, ХХ ғасырдың серке ойшылдары мен дара суреткерлері болыпты.

1940 жылы ол Жапонияға оралып Seijo таңдаулылар мектебінде оқыды, бірақ жағдай оны Манжурияға қайтуға мәжбүрледі. Сонда жүріп ол Яасперс, Хайдеггер, Достоевский, Эдмунд Гуссерль секіджі философтарды оқумен болды. Ол өз қадамын Токио Империялық Университетінде медицина оқудан бастады, бұл оның әкесін үлгі тұтқанынан да еді, сосын әрине "медицина оқыған студенттердің әскер болудан шеттетілуіне де қатысты еді. Менің гуманитарлық салада оқитын досым соғыста өлген болатын" - дейді жазушы еске алып. ІІ дүниежүзілік соғыстан кейін ол Манжурияға оралды. Ол Токио Университетінің медицина оқу орнынан 1944 жыл аттанып, Мукдендегі әкесінің клиникасына келді. Сол жылы оның әкесі қайтыс болды. Әкесінің күлін алып Токиоға келген ол медициналық оқуын жалғастырды. Университеттің соңғы жылдары Абэ әңгіме жаза бастады. 1948 жылы ол медициналық деңгей емтиханынан өтіп, еш практика тапсырмай универвитетті тамамдау толымдылығына ие болды.

1945 жылы Machi Yamada атты өнер мамандығының студенімен үйленді. Олар қала орталығындағы бомбадан аман қалған ескі баракта тұрды. Абэ көгеніс және сызған суретін сатып тұрмысты қамдауға тырысты. Тұрмыс қамы үшін екеуі бірлесіп актерлікке үйрету тобын (Yoru no Kai) құрды, жапон әдебиеті мектебін (Nihon Bungaku Gakko) ашты.

1960 жылдары режиссёр Хироси Тэсигахара оның «Құм құрсауындағы әйел», «Бөгде адам» және «Өртенген карта» атты романдарының желісінде кинолар түсіреді. Ұлы жазушы 1993 жылы жүрек талмасынан қайтыс болады.[1]

Құм құрсауындағы әйел[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Роман басында Ники Дзюмпэй атты мұғалімнің із-түссіз жоғалғаны, арада 7 жыл өткеннен кейін табылмаған соң, өлдіге саналғаны айтылады. Әңгіме былай өрбіген екен:

Ники Дзюмпэй атты 31 жастағы мұғалім, этномолог, бір жұмбақ жәндікті іздеп жүріп, теңіз жағалауындағы құм ішінде орналасқан ауылға кез болады. Түнеп шығуға үй сұраған соң, бір шал оны үлкен шұңқыр түбіндегі үйге арқан саты арқылы түсіреді. Жалғыз үйдің тұрғыны күйеуі мен қызы құм көшкінінен қайтыс болған жалғызбасты әйел екен. Құм жөніндегі «әйелдің сауатсыздығына қорланған» Ники оған, оның тұрмысына жоғарыдан қарап, менсініңкіремей отырады. Бір түнеп шығып кетем деп ойлайды. Көкірекке орнаған қайран менмендік! Ертеңіне арқан сатының жоғаларын, өркениеттен ауылы алыс сол бір үйшікте, сол бір шұңқырда, өзі «сауатсыз» санаған әйелдің жанында мәңгілікке қалып қоятынын Ники байғұс сол сәтте білген жоқ. Таңертең ұйқысынан оянып, қайтуға жиналған Ники арқан сатынының жоғалғанын көргендегі жан кешулерін автор аса жоғары деңгейде, өте нәзік қалтарыстарға дейін үңіле отырып тамылжыта суреттейді. Шұңқырдан шықпақ болып, қанша тыраштанса да, сусылдаған құмның сырғытып оны үйдің жанына әкеліп тастай береді. Киімдерін қиып, арқан жасап, шұңқырдан қашып шығып, ауыл адамдары қайта ұстап әкелген кездері де болады. Сөйтіп ол сол өзіне қарғыс атқандай көрінген құм шұңқырда сол шұңқырда қалуға көнген қарапайым да еңбекқор, көмпіс те ізгі құм әйелінің қасында мәңгілікке қалып қояды. Әрине, баласының туылуы әңгіменің бер жағы ғана, ал оның артында құм шұңқырға бойсұну жатыр. Былай қарағанда өкінішпен аяқталатын, бірақ Ники үшін негізгі шешім солай болады.[2]

Басты шығармалары:[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • 1951 — Қабырға (жапон. 壁?)
  • 1959 — Төртінші мұз дәуірі (жапон. 第四間氷期?)
  • 1962 — Құм құрсауындағы әйел (жапон. 砂の女?)
  • 1964 — Бөгде бет (жапон. 他人の顔?)
  • 1967 — Өртенген карта (жапон. 燃えつきた地図?)
  • 1973 — Жәшік-адам (жапон. 箱男?)
  • 1977 — Құпия кездесу (жапон. 密会?)

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]