Латын тілі

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Библияның латын тіліндегі басылымында латынша жазылған – 1407 ж.

Латын тілі (лат. latīnum, laˈtiːnʊ̃ немесе lingua latīna, ˈlɪŋɡʷa laˈtiːna) — Латиум (Лаций) және Ежелгі Римде Италикалық Латиндер сөйлеген антикалық Италик тілі.[1]

Еуропалық тілдердің басым бөлігі секілді ежелгі Прото-Үнді-Еуропалық тілдің жалғасы. Этруск тілінің ықпалы мен Грек әліпбиін пайдалану латын тілінің Апеннин түбегінде қалыптасуына әсер етті. Қазіргі Роман тілдері латын тілі диалектісінің (дөрекі Латын) жалғасы. Сонымен қатар латын тілін көптеген студенттер, зерттеушілер мен шіркеу қызметшілері пайдаланады, және әлем бойынша кейбір білім беру институттарында әлі күнге дейін оқытылады.[2][3]

Латын тілін көптеген тіл семьяларында жаңа сөздер жасауда және биологиялық таксономияда да қолданады. Латын және оның жалғасы болып есептелетін Роман тілдері Италик тіл семьясының сақталып қалған жалғыз өкілдері. Италик тобының басқа өкілдері жазба ретінде сақталғанымен де, кейін Рим республикасы кезінде латын тілімен жұтылып кетті.

Мұрасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әдебиеті[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Грац университеті кітапханасындағы көп томды Латын тілі сөздігі

Б.з.б. 6 ғасырда Рим сөйленісі ретінде пайда болып, Жерорта теңізінің батысындағы елдерді қамтыды. Римдіктердің Галлия, Иберия түбегін, Солтүстік Африка, Британия, Норик, Паннония және Дакияны жаулап алуына байланысты Латын тілі тарады. Ол үнді-парсы және хетт тілдеріне жақын. 9 ғасырдада Латын тілі сөйлеу тілі ретінде жойылды, дегенмен 15 — 16 ғасырларға дейін батыс еуропа қоғамының, католик шіркеуінің, ішінара әдебиет пен ғылымның, дәрігерлік тәжірибенің жазба тілі болды. Латын тілі италия, сардин, провансаль, француз, каталон, испан, португал, ретороман, далмат және балқан-роман тілдерінің негізін қалыптастырды. Плавт (б.з.б. 254 — 184) комедиялары (20-ға жуық) ең көне туынды ретінде танылды. Цицерон мен Цезарь (“Commentarіі de bello Jallіco”) прозалары, Вергилийдің поэзиясы классикалық Латын тілінде жазылған.

Мына 1407 жылғы латын Библиясы Римнің кейінгі мәдениеттерге орасан зор әсер еткендігін айтады

Ресми статус[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Латын Еуропа елдерінің ресми тілі болған және әлі күнге дейін болуда.

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Sandys John Edwin A companion to Latin studies — Chicago: University of Chicago Press, 1910. — P. 811–812.
  2. Hu, Winnie (6 қазан 2008). "A Dead Language That's Very Much Alive". New York Times. http://www.nytimes.com/2008/10/07/nyregion/07latin.html. 
  3. Eskenazi, Mike (2 желтоқсан 2000). "The New case for Latin". TIME. http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,90457,00.html. 

Сыртқы сілтемелері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тіл құралдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Latin Dictionary Headword Search. Perseus Hopper. Tufts University. Searches Lewis & Short's A Latin Dictionary and Lewis's An Elementary Latin Dictionary. Online results.
  • Genedict.net, генеологикалық сөздік және тарихы ұғымдар регистрі
  • Latin Word Study Tool. Perseus Hopper. Tufts University. Еңгізілген сөздердің грамматикалық қызметін анықтау.
  • Aversa, Alan Latin Inflector. University of Arizona. Еңгізілген сөйлемдегі бүкіл сөздердің грамматикалық қызметін анықтау.
  • Latin Verb Conjugator. Verbix. Еңгізілген етістіктер туралы барлық ақпаратты көрсету.
  • Whittaker, William Words. Notre Dame Archives. Еңгізілген латын сөздерін анықтайды. Ағылшын сөздерін латын тіліне аударады.
  • Alpheios. Alpheios Project. Combines Whittakers Words, Lewis and Short, Bennett's grammar and inflection tables in a browser addon.
  • Latin Dictionaries DMOZ каталогында
  • Dymock John A new abridgment of Ainsworth's Dictionary, English and Latin, for the use of Grammar Schools — 4th. — Glasgow: Hutchison & Brookman, 1830.

Курстар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Грамматика және оқу[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Фонетика[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Латын тіліндегі жаңалықтар мен аудио[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Латын тіліндегі онлайн қауымдастықтар[өңдеу | қайнарын өңдеу]