Майкл Вентрис

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Майкл Джордж Френсис Вентрис (шілденің 12-сы, 1922қыркүйектің 6-сы, 1956) — ағылшын архитекторы және классикалық тілдер маманы. Ол Джон Чадвикпен бірге Сызықтық Ә жазбасын алғашқы рет оқыған..

Вентрис Швейцарияда және Стоу скул мектебінде оқыған. (Стоу — 18-ші ғасырда салынған үй.) Вентрис алты еуропалық тілде сөйлей біліп, латын және классикалық грек тілінде оқи алған. Ол 1940 жылы Сәулетшілік ассоциациясының сәулетшілік мектебіне оқуға түсіп, оны 1948 жылы бітіріп шығады. Сол екі арада оқуын Британия әскери әуе күштерінде штурман ретінде қызмет ету үшін үзе тұруға мәжбүр болады. 1951-1953 жылдары Сызықтық Ә жазбасын алғаш рет оқи алғаннан кейін аздаған жыл өткен соң 34 жасында көлік апатында қаза табады.

Сызықтық Ә жазбасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

20-шы ғасырдың басында археолог сэр Артур Ивенс Крит аралында орналасқан ежелгі Кноссос қаласын арши бастайды. Соның кезінде ол белгісіз бір әліпбимен жазба жазылған көптеген қыш тақташаларды тапты. Олардың кейбіреулерінің ертеректе жазылғандығы анықталып, ол Сызықтық А жазбасы деп аталды. Ал қыш тақташалардың көбі одан көп кейін жазылғандығы анықталып, Сызықтық Ә жазбасы деп аталды. Ивенс одан кейінгі бірнеше онжылдықты солардың мағынасын тауып, оқуға тырысумен өткізді, бірақ бұнысынан ештеңе шықпады.

Мәселенің бір бөлігі Ивенстің өзінде болатын — оның Крит өркениеті туралы алдын ала қалыптасқан пікірлері бар болатын, әрі Сызықтық Ә жазбаларының тілі — ол өзі «миной тілі» деп ат берген тіл деп ойлады. Оның үстіне оның ғылыми дүниедегі ықпалы зор болып, соның арқасында ол қыш тақташалардың тілінің грекше екендігінің бағытында зерттеу атаулыны болдырмай тастады. Ал ол тілдің грек тіліне жақындығына нұқсайтын кейбір айғақтар бар болатын.

Вентрис басында етруск тілі мен «миной» тілінің арқасында байланыстар бар болуы мүмкін деген болжамға негізделді. Кейін бұл болжамның жаңсақтығы анықталса да, ол осы бағытта зерттеулерін 1950-ші жылдардың басына дейін жалғастыра берді.

Ивенс қайтыс болғаннан кейін көп уақыт өтпей Алис Кобер Сызықтық Ә жазбаларындағы кейбір сөздердің жалғауларының өзгеріп отыратынын байқады. Ол бұны латын және грек тілдеріндегі сияқты септіктер болатын шығар деп жорамалдады. Вентрис осы жорамалға негізделіп, қыш тақташалардағы таңбалардың дауысты және дауыссыздармен байланыстыратын кесте жасады. Олардың нақты қандайы дауысты және қандайы дауыссыз екендігі белгісіз болып қала берсе де, тақташалар тілінің құрылымы туралыбіраз біліп алған Вентрис оларды біртіндеп анықтай бастады.

Сызықтық Ә тақташалардың кейбіреулері Грекияның құрылықтық бөлігінде табылды. Вентрис кейбір қайталанып отыратын таңбалардың тізбектері жалқы есімдер болуы мүмкін деп жорамалдады. Кейбір есімдерді тек Крит аралында табылған тақташалардан ғана кездестіруге болатынын байқап, бұл қалалардың аттары болатын шығар деген жорамал жасады. Бұнысы өте дұрыс жорамал болып шықты. Осы арқылы кейбір таңбалардың мәнін анықтап алған Вентрис мәтіндердің көп бөлігін аударып, сызықтық Ә мәтіндерінің тілінің грек тілі екендігін анықтады. Бұл Ивенстің миной тарихы туралы болжамдарынан түк те қалдырмай, Крит өркениетінің Грекия тарихының Миной дәуіріне жататынын дәлелдеді.

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жарияланымдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Ventris, Michael and Chadwick, John Documents in Mycenaean Greek — Second edition (1974). Cambridge UP, 1956. — ISBN ISBN 0-521-08558-6.
  • Ventris, Michael Work notes on Minoan language research and other unedited papers — Edizioni dell'Ateneo 1988 Roma, 1988.

Қосымша әдебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Hatzinikolaou Leonidas O thaumatourgos psithyros tou Ermi (The miraculous whisper of Hermes) — Ellinika Grammata, 2002. — ISBN ISBN 960-406-082-1. Вентристің Сызықтық А жазбалар тілінің де грек тіліне жататын тіл екендігін дәлелдеуге тырысып жүргенде мезгілсіз қаза табуы туралы әдеби шығарма.
  • Chadwick, John The Decipherment of Linear B — Second edition (1990). Cambridge University Press, 1958. — ISBN ISBN 0-521-39830-4.
  • Robinson, Andrew The Man Who Deciphered Linear B: The Story of Michael Ventris — Thames & Hudson Ltd, 2002. — ISBN ISBN 0-500-51077-6.
  • Simon Tetlow, Ben Harris, David Roques and A. G. Meredith - Michael Ventris Remembered (Stowe School, 1984)

Сыртқы еренсілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]