Маршалл Ниренберг

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Маршалл Уоррен Ниренберг
ағылш. Marshall Warren Nirenberg
Туған күні

10 сәуір 1927 (1927-04-10)

Туған жері

Бруклин, штат Нью-Йорк, АҚШ

Қайтыс болған күні

15 қаңтар 2010 (2010-01-15) (82 жас)

Қайтыс болған жері

Нью-Йорк, штат Нью-Йорк, АҚШ

Азаматтығы

АҚШ

Ғылыми аясы

биохимия, генетика

Жұмыс орны
Альма-матер

Флорида университет
Мичиган университеті

Несімен белгілі

Генетикалық кодты дешифрлеген

Марапаттары


АҚШ Ұлттық ғылыми медалі (1965)
Нобель сыйлығы Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы (1968)

Маршалл Уоррен Ниренберг (ағылш. Marshall Warren Nirenberg; 10 сәуір 1927, Нью-Йорк — 15 қаңтар 2010, Нью-Йорк) — американдық биохимик және генетик, «Генетикалық кодты декодтағаны үшін және ақуыз синтезіндегі оның рөлі үшін» Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының 1968 жылғы лауреаты (Роберт Холли және Хар Гобинд Кораномен бірге). АҚШ Ұлттық ғылым академиясының(мүшесі1967). Мичиган университетінің философия докторы дәрежесін алған. Барлық триплеттер мүмкіндігі үш нәрсені қоспағанда, 4 әртүрлі азотты негізде ДНҚ-да (кейбір вирустар) және РНҚ-да белокқа белгілі амино қышқылдардың қосылуын қамтамасыз ететінін дәлелдеді. Ниренберг жұмысында тұтқындардың жасуша ядросында гинетикалық нұсқаумен белок құрамы басқарады.

Биографиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1927ж. 10 сәуірде Ресей империясынан шыққан Харри Эдвард Ниренберг және Минерва Быковскаялардың жанұясында Бруклинде дүниеге келдi. 1937 жылы оның әкесi Орландоға (Флорида штаты) сүт фермасын басқаратын және либералды иудаизмның (қауымды) конгрегациясын негiздеген. 1952ж. Флорида университетiне түсіп, 1944 жылы жануартануды магистрдiң дәрежесi, 1948 жылы ғылымдардың бакалавр дәрежесiн алған[1]. 1957 жылда Мичиган университетiнiң биохимиясының факультетiндегi ғылым докторының дәрежесiнiң талаптарына сай диссертацияны қорғап қалды. 1957ж.-1962жылдары Бетесдеге денсаулықтың Ұлттық институтында жұмыс iстедi. 1962 жылы (жүректiң Ұлттық институты, өкпе және қанның аурулары) жүректiң Ұлттық институтындағы биохимиялық генетиканың бөлiмiн басқарды, дегенмен 1966 жылы денсаулықтың Ұлттық институтына қайтып келдi. 1961жылы Рио-Де-Жанейро университетiнiң түлегіне химик Пероле Зальцманға үйлендi. 2005жылы эпидемиология профессорі және Колумбия университетiнiң психиатриясы Мирн Вайссманға үйленді. 2010 жылдың 15 қаңтарында Нью-Йоркте қатерлі ісік ауруынан қайтыс болды[2][3].

Ғылыми жұмыстары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негiзгi жұмыстары биохимияға арналған. 1960ж. басында (пирамидин негiзiнде бiр-ақ нуклеотид болатын ДНҚ молекуласы) қышқылды полиурацилді синтез жасады және ол матрицалық ДНҚ ретiнде қолданды. Бұл УУУ кодон фенилаланиналардың амин қышқылын анықтағанын дәлелдеуге мүмкiндiк бердi. Тағы басқа кодондар кейiннен шифрды шешкен. Тектiк кодтың әмбебаптығының маңызды куәлiк қағаздарын алды.

Ғылыми табыстары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]