Монюшко, Станислав

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Стани́слав Моню́шко (польш. Stanisław Moniuszko, белор. Станіслаў Манюшка, әдеб. Stanislovas Moniuška; 1819 жылдың 5 мамырында Минск түбіндегі Убель ауылында (қазір жоқ) дүниеге келген —1872 жылдың 4 маусымында Варшавада қайтыс болған) — польша композиторы; өлеңдер, оперетталар, балеттер, опералардың авторы; ұлттық польша операсының негізін қалаушы, вокальды лирика классигі.

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Минск губерниясының Игуменск уезіндегі Убель ауылында дүниеге келген. (Қазір Белорусияның Черновен районы). Оның әкесі — Чеслав Монюшко, капитан, адъютант. Анасы — Елизавета Маджарская, ұлты бойынша армян, Ян Маджарскийдің шөбересі (Аванес Маджаранц).

Музыканы Станислав Монюшко анасынан үйренді. Кейін, Варшавадағы пиарлар мектебінде оқып, Монюшко Август Фрейерден сабақ алып отырды (фортепиано, орган; 1827—1830). Кейінгі музыкалық білімін Минск қаласында Стефановичтен (композиция) (1830—1837) және Берлинде Карл Фридрих Рунгенхагеннен (композиция, хорлық дирижерлеу) (1837—1840) алды.

Вильнаға алғаш рет 1836 жылы келді. 1840 жылы, білімін аяқтап, женился в Вильнада Александра Мюллерге үйленді. 1858 жылға дейін Вильнада тұрды. Органист болып Құдіретті Иоанндар костелінде қызмет атқарды. Оның бір жылдық жалақысы күміспен бірге100 рубльды құрады. Сонымен қатар, Монюшко фортепиано және композиция сабақтарын берген (оның оқушыларының ішінде белгілі композитор Цезарь Кюи болды).

1842 жылы Санкт-Петербургте болып қайтты, ондағы опералық театрдың композиторы лауазымын алғысы келеді. 1849 және 1856 жылдары Санкт-Петербургте авторлық концерттер беріп отырды. Орыс композиторларының М. И. Глинка, А. С. Даргомыжский, А. Н. Серов сияқтыларымен таныс болды, олар оның шығармашылығын жоғары бағалады. 1850 жылдан бастап Монюшко опералық қойылымдарда виленск қалалық театрында дирижерлікпен айналысты.

1858 жылдан бастап Варшавада тұрып, Үлкен театрдың дирижері болды. (польш.Teatr Wielki), 1864—1872 жылдары Музыкалық институттың профессоры болды. 1858 жылы Германияға жол жүрген кезінде Ференц Листпен танысты.

Естеліктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Минск қаласында өзінің оқып кеткен гимназиясының қабырғасында естетік тақтасы ілінген. Вильнюсте Неміс көшесінде (Вокечю, Vokiečių) композитордың тұрған Мюллердің үйінің сыртында да тақташа орнатылды. Монюшконың аты Вильнюстегі Жверинас көшесіне берілді. Ұлы Екатерина костёлінің жанында 1922 жылы композиторға арналып ескерткіш қойылды (скульпторы Болеслав Балзукевич).

Монюшко құрметіне Польшаның көптеген қалаларындағы көшелер аталды. Сонымен қатар Гродно, Қисық мүйіз және Харьковте.

Композитордың әлемдегі жалғыз мұрағаты (1979 жылы ашылды) Озёрный (Червеньский РИК білім бөлімі) ауылының маңында ашылды.

Шығармалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кантаттары • «Мильда» („Milda“, 1848, сөздері Ю. И. Крашевскийдікі)

• «Ниола» („Nijoła“, 1852, сөздері Ю. И. Крашевскийдікі)

• «Крумине» (1852, сөздері Ю. И. Крашевскийдікі) Рухани музыка

• «Остробрамск литаниялары» („Litanie Ostrobramskie“)

• 6 месса, солардың ішінде «Петровинская»

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

• Станислав Монюшко: сборник статей / под ред. И. Бэлзы. — Москва—Ленинград, 1952.

• Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. — С. 487—490. — ISBN 985-11-0016-1