Омонимия

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Омонимия (гр. homos — біркелкі, аттас, onyma — есім) — тіл біліміндегі әр түрлі тілдік бірліктердің (единицалардың) мағыналары әр түрлі болып, дыбыстық жағынан сәйкес келетін түрлерін (омонимдерді) зерттейтін ғылым саласы. Омонимдердің белгілі бір тілде пайда болу себептерін ғалымдар әр түрлі түсіндіреді: тіл тарихындағы көнерген сөздердің жаңа мағынаға ие болуы; басқа тілдерден сөздердің ауысу процесі; ұлт тілінің өзінің баю барысы т. с. с. Тілімізде толық және жартылай омонимдер де баршылық. Екінші жағдайда олар оморфтар деген атау алады да, кейбір тұлғалардың ұқсастығы жазуда бірдей келеді. Екінші жағынан, бұл тұлғаларды дауыс екпінінің түрлі болып келуіне байланысты әрі омофафқа, әрі омоформаға да жатқызуға болады. Қазақ тілінде омофондар да кездеседі. Мұндайда екі немесе бірнеше сөздің айтылуы бірдей болғанымен, әр түрлі сөз ретінде жұмсалады: дошшан (айтылуда осылай болса да, жазылуда дос жан болып еркін тіркес түрінде, Досжан болып кісі есімі ретінде қолданылады). Омонимдердің синтаксистік түрлері де болады: Сен келгенде, екеуміз де ауылға баратын едік. Бұл мысапды шарт бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем ретінде де, мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем ретінде де қабылдауымыз мүмкін.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3