Тамара Платоновна Карсавина
| Тамара Карсавина | |
 | |
| Туған кездегі есімі |
Карсавина Тамара Платоновна |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Қызметі |
Балет әртісі |
Карса́вина Тама́ра Плато́новна (1885 ж. 10 наурыз, Санкт-Петербург, Ресей империясы — 1978 ж. 26 мамыр, Лондон, Ұлыбритания) — орыс балеринасы.[1] Марииндік театрда жеке өнер көрсеткен, Дягилевтің орыс балетінің қатарына кірген жəне Вацлав Нижинскиймен бірге жиі өнер көрсететін. Революциядан кейін Ұлыбританияда тұрып, жұмыс істеген. [2] Тарихшы жəне философ Л. П. Карсавиннің қарындасы.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Балерина 1885 жылдың 10 наурызында Санкт-Петербургтағы императорлық труппаның бишісі Платон Карсавин мен оның əйелі атақты славянофил А. С. Хомяковтың інісінің қызы Анна Иосифовнаның отбасында дүниеге келген. Ағасы — Лев Карсавин, орыс философы.
1902 жылы Императорлық театр училищесін аяқтаған, бұл жерде балет өнерінің негіздерін Павл Герд, Александр Горский мен Энрико Чекетти секілді ұстаздардан үйреніп, кейінірек Марииндік театр труппасына қосылды. Карсавина прима-балеринаның атағына тез жетіп, классикалық репертуардағы балеттерде басты партияларды орындайды. Бұл репертуарға «Жизель», «Ұйқыдағы ару» (орыс. «Спящая красавица»), «Жаңғақ шаққыш» (орыс. «Щелкунчик»), «Аққулар көлі» (орыс. «Лебединое озеро»), «Карнавал» жəне тағы басқа балеттер кірді. 1909 жылдан бастап Сергей Дягилевтің шақыруымен Карсавина ол ұйымдастырған Ресей балет əртістерінің Еуропаға гастрольдік сапарларында, ал кейінірек Дягилевтің орыс балетінде өнер көрсетіп жүрді. Дягилевпен жұмыс істеу кезіндегі балеринаның ең атақты еңбектеріне «Жалын құсы» (орыс. «Жар-птица»), «Раушан елесі» (орыс. «Призрак розы»), «Сайқымазақ» (Михаил Фокиннің қойылымы), «Үшбұрыш» (орыс. «Треуголка»), «Əйелдердің қисынсыз əрекеттері» (орыс. «Женские причуды») (Леонид Мясиннің қойылымы) жатады.
«1914» атты пантомима-қойылымында Бельгияның рөлін ойнайды. Бұл қойылым Марииндік театрда, 1915 ж. 6 қаңтарында алғаш көрсетілді, қойылым авторы жəне режиссеры - С. М. Волконский. Бұл қойылым Бірінші дүниежүзілік соғыс басталғанда өз жұмысын тоқтатуға мəжбүр болған Ритмдік гимнастика курстарының «түлеп ұшу кеші» болды.
1917 жылы Карсавина британдық дипломат Генри Брюсқа тұрмысқа шығып, 1918 жылы онымен бірге Лондонға көшіп кетеді.[1] Көшіп жүргенінде де Тамара Дягилевтің орыс балетімен бірге гастрольдік іссапарларын тоқтатпай, ұстаздықпен де айналысты. Сонымен қатар, 1920-жылдардың басында балерина Ұлыбритания мен Германияда түсірілген бірнеше мылқау фильмдердегі эпизодтарда ойнайды. Олардың ішінде Лени Рифеншталь ойнаған «Сұлулыққа бастар жол» (орыс. «Путь к силе и красоте»)(1925) фильмі де бар. 1930—1955 жылдары Карсавина Патшалық би академиясының вице-президенті болып жұмыс істеді. [1]
Тамара Карсавина 1978 жылдың 26 мамырында Лондон қаласында дүниеден өтті.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b c Большая советская энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 11. Италия — Кваркуш. 1973. 608 стр., илл.; 39 л. илл. и карт. 1 карта-вкл.
- ↑ О личности Л. П. Карсавина. К 125-летнему юбилею Мұрағатталған 19 тамыздың 2019 жылы.
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Уколова Юлия Викторовна искусство Тамары Карсавиной в английский период её творчества // Вестник Академии русского балета им. А. Я. Вагановой 2006, ISSN 1681-8962, № 15, с.88-111
- Уколова Юлия Викторовна Педагогическая деятельность Тамары Карсавиной в контексте развития английского балетного театра // Вестник Академии русского балета им. А. Я. Вагановой 2001, ISSN 1681-8962, № 9, с. 151—157