Эдмонд Фишер
| Эдмонд Фишер | |
| (ағылш. Edmond H. Fischer | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні |
Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
| Азаматтығы |
АҚШ |
| Ғылыми аясы | |
| Несімен белгілі |
ақуыздың фосфорлануына қатысты ашылуларымен |
| Марапаттары |
|
Эдмонд Фишер (ағылш. Edmond H. Fischer; 6 сәуір 1920, Шанхай, Қытай) — швейцариялық американдық биохимик, 1992 жылы «Биологиялық реттеу тетігі ретінде қайтымды ақуыздың фосфорлануына қатысты ашылулары үшін» Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының лауреаты. Вашингтон университетінің профессоры (Сиэтл).
Өмірбаян[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Эдмонд Фишер өмірге 6 сәуірде 1920 жылы Шанхайда (Қытай) келген. Оның әкесінің атасы Франциядан көшіп келіп, осында алғашында Үндіқытайда, ал кейін Қытайда тұрған. Қытайда, «Қытайлық курьер» (Courrier de Chine) деген француз газетін, және бала кезінде Фишер барған француз қоғамдық мектебін құрған. Жеті жасында ол Швейцариядағы мектепке жіберілді. Фишер Женева университетін бітіріп (Женева) және онда докторлық алды. Оның басты жұмысы амилаза ферментін зерттеу және сипаттау болды. 1950-жылдардың басында Фишер Сиэтлдегі Вашингтон университетіне көшіп келді, ал қазір — құрметті профессор.
Ғылыми еңбегі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Эдмонд Фишер және Эдвин Кребс ынтымақтастығы Фишер Вашингтон университеті көшкеннен кейін алты айдан соң басталды. Олар гликогенфосфорилаза ферментін бақылап гормондар мен кальций туғызатын реакциялар сериясы, бұл ферменттің активтендіру-залалсыздандырылуына әкелетінін тапқан. Ферменттің активтендіру-залалсыздандырылуы кері фосфорланудан болған. Фишер мен Кребс ашқан процесс, екі ферменттермен: протеинкиназа және фасфатаза катализденеді. Протеинкиназалар (ең жиі кездесетіндері — тирозинкиназа) фосфаттық топты АТФтен ферменттің гидроксильді тобына аударады. Бола тұра ферменттің конформациясы өзгерістерге ұшырайды және ол каталитикалық белсенді болады. Содан кейін ақуыз фосфатазасы фосфат тобын тұтандырып, ферментті бастапқы енжар түріне қайтарады. Осындай ферменттер қызметінің циклдік реттелуі және онымен байланысты метаболиттік процестер табиғатта өте кең таралған болып шықты.
1992 жылы қайтымды ақуыз фосфорлануын ашу үшін Фишер мен Кребс Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығын алды.
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Вашингтон университетінің сайтындағы өмірбаяны
- Нобельдік жүлде сайтындағы өмірбаяны
- Freeview video 'An Interview with Edmond Fischer' by the Vega Science Trust
| ||||||||||
