Қызыл бадырлар

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Қызыл бадырлар (лат. Rhodophyta) — басым көпшілігі, теңізде өмір сүретін, 4000 жуық түрі бар балдырлар бөлімі. Жерде және тұщы суларда тек 50 жуық түрі ғана өмір сүреді. Барлық балдырларды көпжасушалы, сыртқы түрінен қарапайым немесе бұталанған жіпшелі, бұтақты, тақтайша тәріздес, кейде олар сабаққа және жапырақ тәріздес ағзаларға мүшеленген болыпта келеді. Қызыл балдырлар жасушалары қабықшамен жабылған, олардың ішкі целлюлозды және сыртқы пектинді сілекейлеуші қабаттарын айырып қарауға болады; циотплазма орталық вакуолды қоршай отыра, қабырғалық қабат болып орналасады. Ядро, негізінен біреу, бірақ ескі жасушаларда бірнеше ядро болады. Төменгі пішіндерінде хроматофор пиреноидты тақтайша тәріздес, көбінде, пиреноидсыз дәнді. Пластидтің және қызыл балдырлардың жалпы түсі бірнеше пигменттердің байланысуымен шарттасқан: каротин хлоровилдерінің а және d, ксантофилл, лютеин, фикоэритрин, фикоциан және т.б. Қордағы қоректік заттары, май және балдыр крахмалы. Бишіктілену сатысы мүлдем жоқ. Өзінен көбею, жыныстық және жыныссыз. Қызыл балдырлардың ұрғашы жыныс ағзасы, карпоген. Ол ұштық қысқа жасушадан, 34 жасушалы «карпогенді» жіптен дамиды. Дамудың толық кезеңі бірін, бірі алмастырып тұратын ұрпақтармен дамиды, олардың, (гаметофит) бірі гаплоидты және гаметалар шығарады, ал басқа екеуі, (карпоспорофит және тетраспорофит) диплоиндтылар және поралар шығарады. Қызыл балдырлар бөлімінде екі класс: бангиевті балдырлар және флоридеевті балдырлар. Қызыл балдырлар тамақта қолданылады, олардың кейбірінен агар-агар алынады, йод жасалынады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3