Бейорганикалық қосылыстардың кластарының арасындағы генетикалық байланыс

Жай (металл, бейметалл) және күрделі (оксид, қышқыл, негіз, тұз) заттардың барлығының өзара байланысы генетикалық байланыс деп аталады (генезис — шығу тегі).

Енді осы генетикалық байланыстарды тұздарды алудың мысалында қарастырайық:

1. Кейбір металдар мен бейметалдар езара әрекеттесіп (синтез әдісі) тұз түзеді:

Fe + S = FeS

2. Негіздік оксидтер мен қышқылдық оксидтердің өзара әрекеттесуі де тұз береді.

СаО + СО₂= СаСО₃

3. Қышқыл мен негіздік оксидтің әрекеттесуінен де тұз түзіледі.

MgO + H₂SО₄= MgSО₄+ H₂O

4. Негізбен қышқылдық оксидтердің әрекеттесуі де тұз тудырады.

ЗСа(ОН)₂+ Р₂О₅= Са₃(РО₄)₂+ ЗН₂О

5. Қышқылдар мен негіздер әрекеттесуі арқылы да тұз алуға болады:

NaOH + HNО₃=NaNО₃+Н₂О

6. Тұз бен қышқылдың әрекеттесуі жаңа тұз бен жаңа қышқыл береді, тұз тұнбаға түседі:

Са₃(РО₄)₂+ 3H₂SО₄= 3CaSО₄↓+ 2Н₃РО₄

7. Тұз бен негіздің әрекеттесуі жаңа тұз бен жаңа негіз береді, олардың біреуі тұнбаға түсуі керек.

ҒеСl₃+ 3NaOH = Ғе(ОН)₃↓ + 3NaCl

8. Металл мен баска тұз әрекеттескенде де жаңа тұз бен металл түзіледі:

Fe + CuSO = FeSO + Cu

9. Тұз бен тұз әрекеттескенде жаңа екі тұз түзіледі, олардың біреуі тұнбаға түседі.

ЗВаСl₂+ 2Na₃PO₄= Ва₃(РO₄)₂↓+ 6NaCl

10. Металмен қышқыл әрекеттескенде тұз бен сутегі түзіледі.

Mg + 2HCl = MgCl₂ + Н₂↑