Эндогендік Кендер

Эндогендік Кендер (грек. endon – ішкі, genos – туыс, тек), магмотогендік кендер, гипогендік кендер – Жердің ішкі жылу энергиясына байланысты өтетін магмалық әрекеттер нәтижесінде жаралатын минералдық түзілімдер. Эндондогендік кендер магмалық атпа тау жыныстарымен байланысты. Эндондогендік кендер магмалық (қ. Магма) және постмагмалық типтері болады. Постмагмалық кендер магманың қатаюы мен атпа тау жыныстарының қалыптасу процесінде түзілетін газ тәрізді және сұйық күйдегі ерітінділерден жаралады. Бұл ерітінділер құрамында көптеген ұшқыш заттар (минералдаушылар), металл және бейметалл элементтердің ыстық суда оңай еритін қосылыстары болады. Эндондогендік кендер пневмотолиттік кендер, жапсарлық-метасоматиттік кендер (қ. МетасоматМетасоматиттік кендер), гидротермальдік кендер және пегматиттік кендер болып бөлінеді. Пегматиттік кендер (қ. Пегматит) ұшқыш құраушыларға байыған қалдық силикаттық магманың ақырғы бөліктерінен түзіледі. Бериллийдің, танталдың, необийдің, радиоактивтік және сирек жер элементтерінің пегматиттік кендері ТМД елдерінде, Норвегияда, АҚШ-та, т.б. табылды. Қазақстанның пегматиттерінде қалайы, оптик. флюорит, Орал мен Сібірдің пегматиттерінде топаз, турмалин бар (қ. Магмалық тау жыныстарына).^[1]