Кентау

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Қала
Кентау
Елтаңбасы
Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел

 Қазақстан

Облысы

Түркістан

Әкімі

Жандос Тасов

Тарихы мен географиясы
Координаттары

43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. / 43.51833; 68.51389 (G) (O) (Я)Координаттар: 43°31′06″ с. е. 68°30′50″ ш. б. / 43.51833° с. е. 68.51389° ш. б. / 43.51833; 68.51389 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1955

Бұрынғы атаулары

Мырғалымсай

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары
Тұрғыны

74 464[1] адам (2023)

Ұлттық құрамы

қазақтар (67,55%), өзбектер (26,03%), орыстар (3,01%), татарлар (1,11%), әзербайжандар (0,6%), басқа ұлт өкілдері (1,7%)[2]

Ресми тілі

қазақ тілі

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+7 72536

Пошта индексі

160400

Автомобиль коды

13

Кентау қаласының әкімдігі
 (қаз.) (орыс.)

Кентау картада
Кентау
Кентау
Кентау картада
Кентау
Кентау

КентауТүркістан облысы қарамағындағы қала.

Географиялық орны

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Облыс орталығы Түркістан қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 30 км-дей жерде, Қаратау жотасының етегінде орналасқан. Кентау қаласы “Қаратау тәжі” және “Қазақстанның жасыл-желекті қаласы” деген аттарға ие. Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы бар.

Кентау қаласы Ащысай қорғасын-мырыш кен орнын игеру мақсатында; Хантағы мен Мырғалымсай жұмысшылар поселкілері негізінде құрылған. 1955 жылы 1 тамызда Мырғалымсай ауылын Кентау деп өзгерту туралы жарлық шықты. 1971 жылы қаланың бас даму жоспары бекітіліп, оған сәйкес Кентауда 4-5 қабатты үйлер тұрғызылды.

Саны (1999, 2009, 2021)[3][4]
1999 2009 2021 2021 2009-ға пайызбен Ерлер 2009 Ерлер 2021 2021 2009-ға пайызбен Әйелдер 2009 Әйелдер 2021 2021 2009-ға пайызбен
55521 57121 72573 127,1 27304 35338 129,4 29817 37235 124,9

Қала алғаш құрылған кезде орыстар көптеп көшіп келді. Олардан бөлек гректер, немістер, корейлер, шешендерде келіп қоныстады. Олар – қуғынға ұшырағандардың туыстары мен арттарында қалған үрім-бұтақтары.

Қала басшылары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қалалық комитеттің бірінші хатшылары КОКП

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Мирошин Михаил Устинович 1955-1957 гг
  2. Зенков Александр Ильич 1957 - 1960 гг
  3. Качесов Петр Иванович 1960 - 1966 гг
  4. Тилеубергенов Ыдырыс Тилеубергенулы 1966-1974 гг
  5. Кабиров Николай Шамсутдинович 1974-1988 гг
  6. Бекбосынов Сансызбай Абдуллаулы 1988-1991 гг
  1. Лян Василий Леонидович 1991 — 1998 жж
  2. Ордабаев Максут Кутымұлы 1998 — 1999 жж
  3. Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев 1998 — 2001 жж
  4. Жүзенов Бегімше Бексұлтанұлы 2001— 2003 жж
  5. Пирметов Алишер Хабибуллаұлы 2003 — 2005 жж
  6. Турабаев Жарылқасын Турабайұлы 2005 — 2008 жж
  7. Табылдиев Көктембек Өкімбекұлы 2008 — 2010 жж
  8. Калмурзаев Нұржігіт Нұрпейсұлы 2010-2012
  9. Бақытбек Байсалов 2012 - 2014жж
  10. Макулбаев, Абдибакыт Тиллабаевич
  11. Рысбеков Ғани Курмашұлы 14 қаңтар 2019 - 09 сәуір 2019 [5][6]
  12. Махажанов Даурен Сабитұлы 10 сәуір 2019 — 10 наурыз 2022
  13. Аюпов Рашид Абатұлы 11 наурыз[7] 2022 — 10 тамыз 2022
  14. Тасов Жандос Қалмырзаұлы 2022 жылдың 11 тамызынан бастап[8]

Қала экономикасы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қала көрінісі

Кентау қаласында аты КСРО-ға әйгілі болған тау-кен орындары, трансформатор зауыты, экскаватор зауыты құрылды. Алайда, XX ғарыдың 80-90 жылдарындағы өндіріс ошақтары мен жұмыс орындарының жабылуы қала халқының әлеуметтік тұрмысына ауыр соққы болды. Кейіннен қайта іске қосылған экскавтор зауытының күші Кеңестік уақытындағыдай жоғары деңгейге жете алмады.

Кентау – Қазақстандағы машина жасау, металл өңдеу және тау-кен өнеркәсібі орталықтарының бірі. Қала экономикасындағы ірі кәсіпорындар: «Трансформатор зауыты» АҚ – еліміздегі трансформатор жасайтын жалғыз зауыт, «Экскаватор» АҚ – металл өңдеп, көлік жасайды. Барий өнімдерін, түсті металл концентраттарын өндіретін «Оңтүстік түстіметалл» АҚ-қа Кентау байыту фабрикасы, Ащысай металлургия цехы, темір жол цехы кіреді. Мақта-мата өнімдері шығарылады. «Табыс» акционерлік қоғамы, «Эластополимет» АҚ резина-техникалық бұйымдарын, «Ердес-нан» АҚ нан, тоқаш, кондитерлік бұйымдарын шығарады. Жалпы өнім жиынтығында өнеркәсіп үлесі 55%-ды (түсті металлургия – 28,8%, электр қондырғыларын шығару – 28,5%, машинажасау – 11,9%) құрайды.

Мәдениет пен қала көрінісі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қала көрінісі

Инфрақұрылымы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қалада Мәдениет сарайы, орталық кітапхана, саябақ, кинотеатр, «Кентау шұғыласы», «Кентау» атты қалалық газеттері, жергілікті «Икар» теледидары жұмыс істейді. Кентау қаласында Халықаралық қазақ-түрік университетінің экология, медицина факультеттерінің бөлімдері, музыка, көркемсурет, спорт, «Дарын» мектептері, мектеп-гимназия, кәсіптік-техникалық мектеп, тау-кен металлургия колледжі, агроколледж, Кентау Көпсалалы Колледж бар.

Танымал тұлғалары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Республикаға танымал өнер қайраткерлері: Райымбек Сейтметов, Сейдолла Бәйтереков, Әшірбек Сығай, Асанәлі Әшімов, Ақбота Сейтмағамбет (КешYOU тобының экс-мүшесі). Қалада Дінмұхамед Қонаев, Сұлтанбек Қожанов сынды көрнекті мемлекет қайраткерлеріне және 2-дүниежүзілік соғыста қаза болған жерлестеріне ескерткіш қойылған. Сақ жауынгері бейнеленген «Тәуелсіздік монументі» бар.

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Kentau