Кәдімгі арпа

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Кәдімгі арпа
Кәдімгі арпа
Кәдімгі арпа
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
(unranked) Дара жарнақтылар
(unranked) Commelinids
Сабы: Poales
Тұқымдасы: Poaceae
Кіші тұқымдасы: Pooideae
Тайпасы: Triticeae
Тегі: Hordeum
Түрі: H. vulgare
Екі-есімді атауы
Hordeum vulgare
L.
Hordeum vulgare

Кәдімгі арпа (лат. Hordeum vulgare) – астық тұқымдасының арпа туысына жататын бір жылдық аса бағалы ертеден (осыдан 10 мың жыл бұрын) өсіріліп келе жатқан дәнді дақыл [1]. Азықтық тағам ретінде және малдың құнарлы жемі ретінде өсіріледі. Арпадан арпа ұнын, арпа жармасын, арпа квасын жасайды. Арпа ұнынан кондитерлік тағамдар өндіріледі. Кәдімгі арпа дәндерін сыра қайнатуға пайдаланылады.

Ботаникалық сипаттамасы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кәдімгі арпа - сабағы тік, биіктігі 30-60 см, кейде 90 см-ге дейін, бір жылдық шөптес өсімдік.

Жапырақтарының ұзындығы 30 см-ге дейін, ені 2—3 см болады.

Гүлдері ұзындығы 10 см-ге дейін масақ гүлшоғырына жиналған[2]; әр масаңы — бір гүлді. Масақтары 4-6 қырлы ендері 1,5 см-ге дейін болады. Масқтар 3 данадан топтасын өседі. Маусым-шілдеде гүлдейді.

Жемісі — дәнше. Тамыз айында жемістенеді.

Әлемдегу ірі өндірушілер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Арпаның жылдық жинауы
(елдер)

(млн метрлік тонна)
Ел 2009 2010 2011
 Германия 12,3 10,4 8,7
 Франция 12,9 10,1 8,8
 Украина 11,8 8,5 9,1
 Ресей 17,9 8,4 16,9
 Испания 7,4 8,2 8,3
 Канада 9,5 7,6 7,8
 Аустралия 7,9 7,3 8,0
 Түркия 7,3 7,2 7,6
 Ұлыбритания 6,8 5,3 5,5
 АҚШ 5,0 3,9 3,4
Әлемдегі өндіріс 151,8 123,7 134,3
Дереккөз: БҰҰ азық және ауыл-шаруашылық ұйымы[3]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Saltini A.,I semi della civilta: frumento, riso e mais nella storia delle societa umane,Prefazione di Luigi Bernabò Brea,Bologna,Avenue Media,1996,182бет
  2. Энциклопедия «Кругосвет». Ячмень обыкновенный.
  3. FAOSTAT Мұрағатталған 19 маусымның 2012 жылы.