Флюорит

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту


Fluorite
Негізі
Санаты Минерал
Химиялық формуласы CaF2
Strunz classification 03.AB.25
Crystal symmetry Isometric H–M Symbol 4/m 3 2/m
Unit cell a = 5.4626 Å; Z=4
Ерекшеліктері
Түсі Colorless, white, purple, blue, green, yellow, orange, red, pink, brown, bluish black; commonly zoned
Кристал пішіні Occurs as well-formed coarse sized crystals also nodular, botryoidal, rarely columnar or fibrous; granular, massive
Сингониясы Isometric, cF12, SpaceGroup Fm3m, No. 225
Twinning Common on {111}, interpenetrant, flattened
Үгітіндісі Octahedral, perfect on {111}, parting on {011}
Агреттары Subconchoidal to uneven
Беріктігі Brittle
Моль шкаласы бойынша минерал қаттылығы 4 (defining mineral)
Streak White
Diaphaneity Transparent to translucent
Үлес салмағы 3.175–3.184; to 3.56 if high in rare-earth elements
Оптикалық сипаты Isotropic; weak anomalous anisotropism
Refractive index 1.433–1.448
Fusibility 3
Басқа сипаттамалары sometimes phosphoresces when heated or scratched. Other varieties fluoresce
Дереккөздер [1][2][3][4]

Флюорит (лат. fluorum — фтор), балқытқыш шпат — фторидтер тобына жататын минерал. Химия формуласы: CaF2; құрамында: Ca — 51,33%, F — 48,67%, қоспалары: U, Mn, Cl. Кубтық сингонияда кристалданып, кристалдары куб, октаэдр, пирамидалды гексаэдр пішінді, ал агрегаттары топырақ тәрізді тығыз масса, сояу, друза түрінде болып келеді. Кубтың төбелері мен қырларында Са мен F орналасып, кальцийдің әр ионы фтордың 8, ал фтордың әр ионы кальцийдің 4 ионымен қоршалған. Құрамында сан алуан минералдар[5] мен элементтердің болуына орай Флюориттің түсі әр түрлі болып келеді, көбінесе түссіз, солғын сары, жасыл, күлгін, шыныдай жылтыр. Қатт. Моос шкаласы бойынша 4, морт сынғыш, тығызд. 3,180 г/см3; жіктілігі жақсы жетілген. Флюорит гидротермалдық, пневматолиттік процестер кезінде кентас желілерінде, грейзендерде, пегматиттерде түзіледі. Флюорит металлургияда флюс ретінде, керамикада эмаль, фторлы қосылыстар, криолит алуға қолданылады. Оптикика Флюориттен арнаулы линзалар, объективтер, спектрографтар мен лазерлердің призмалары жасалады. Қазақстанда Флюориттің Құланкетпес, Тасқайнар, Солнечное, т.б. кең орындары барланған. Флюоритті Үлбі металлуия з-ты пайдаланады.[6]

Флюорит — фторидтер класына жататын минерал. Химиялық формуласы:СаҒ2. Сингониясы — текшелік, кристалдары — текше, кейде октаэдр, додекаэдр;агрегаттары — сеппе күйінде, тұтас түйірлімасса. Түсі — күлгін, жасыл, сары, көгілдір,түссіз; жылтырлығы — шыныдай; қаттылығы — 4, жіктілігі жетілген, меншікті салмағы — 3,18. Гидротермалық және шөгінді жолмен қалыптасады. Флюорит металлургияда, оптикада пайдаланылады. [7]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Fluorite at Handbook of Mineralogy
  2. Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named Mindat
  3. Fluorite at Webmineral
  4. Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, pp. 324–325, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7
  5. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69
  6. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том
  7. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайышов — Алматы: "Мектеп" баспасы" ЖАҚ , 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2