Автономды және Гетеропромды этика

Автономды және Гетерономды этика (гр. autos - өзім және heteros — басқа) буржуазиялық этикалық теориялар. Автономды этика моральды іштей туа біткен, адамгершілік борыш туралы негізсіз идеалистік түсініктерден өрбиді. Ол моральдық жағынан әрекет ететін субъектінің өзінде адамгершіліктің негізі бармыс деген принципке сүйенеді. Адам өзіне имандылық заңды өзі жасайды, бұл орайда ол кез келген сыртқы әсерге тәуелсіз. XVIII ғасырдағы француз материалистерінің этикасына қарсы шыға отырып, Кант "Практикалық парасатқа" деген еңбегінде автономды этика идеяларын дамытты, мұнда ол имандылық мінез-құлықтың дәрбестігі принципін насихаттады. Автонодыға қарсы қойылған Гетеропромды этикада имандылық әрекетшіл субъектісінің еркінен тәуелсіз себептерден өрбиді. Бұл сыртқы себептерге мемлекет заңдары, дін, парыз, соңдай-ақ неке, адамның мүдделілігі, адамдарға жақсылық жасау тілегі сияқты себептер жатады. Буржуазиялық теоретиктер Гетеропромды этиканың түрлеріне этикалық гедонизмді, эвдемонизмді, утилитаризмді жатқызады, олар өздерінің имандылық принциптерін тиісінше қанағаттануға, бақыт табуға, пайда табуға ұмтылушылықка, басқа да кейбір жүйелерге негіздейді. Автономды және Гетеропромды этика бір-бірінен ажырату ғылым емес. Ол имандылықтын объективті заңдарға байланысты екенін теріске шығаруға: ерік дербестігінің идеалистік принципіне, қоғамдағы субъектінің белсенді рөлін елемеуге тырысады.