Аллитераттау

Аллитераттау, аллитерация (латынша al-lіttera — дыбыстас) — шығармалардағы бірыңғай дыбыстардың үндестігі, дәлірек айтқанда дауыссыз дыбыстардың қайталануы. Бүкіл әлем поэзиясында ертеден қалыптасып келе жатқан стилистикалық айшық (фигура). Әдеби тілді ажарлап, сөздің реңін келтіре түсетін көркемдік тәсіл. Гомер мен Горацийден бастап, Пушкин мен Абайға дейінгі ақындар шығармаларының бәрінде бар. Қасым Аманжоловтың “Ираншахқа мұңың шақпа, Низами, Біздің жақта гүл құшақта Низами...” деген жолдарында Аллитераттау (“ш” әрпі қайталанып), өлең өрімін құбылтып, оның оқырманға берер әсерін күшейтіп тұр. Аллитераттау — қазақ мақал-мәтелдерінің де ұтымды тәсілдерінің бірі. Мақалдар құрылысында дыбыс үндестігі, бір дыбыс немесе бір сөзді (“Бейнет, бейнет түбі — зейнет”) бірнеше қайталау, сөз ұйқасымы айрықша рөл атқарады. Жұмбақтың да сөз түзілісі мақал-мәтелдерге ұқсас, әр затты өзіне лайық дыбыспен бейнелеу үшін Аллитераттау тәсілі қолданылады (“Әуеден күбі түсті, күбінің түбі түсті”).

Дереккөздер

Қазақ энциклопедиясы