Баку теңіз жағалауы бульвары

Баку теңіз жағалауы бульвары — Әзірбайжан астанасының басты көрікті жерлерінің бірі, оның визиттік картасы.^[1] Бульвардың ұзындығы қалпына келтіруге дейін 16 шақырым болса, жалпы қайта құрудан кейін 25 шақырымды құрайды. Бүгінде бұл кең инфрақұрылымы, бірегей жасыл алаңдары, аттракциондары, мейрамханалары мен кафелері, түрлі ойын-сауық, спорттық, концерттік және сауда орталықтары бар әлемдегі ең ұзын және ең әдемі теңіз жағалауындағы саябақтардың бірі.^[2]

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Баку бульварының тарихы 1860 жылдан басталады.^[3] Каспий теңізі шығанағының оңтүстік жағы қала билігінің назарын сонау 19 ғасырда аударған, оны жақсарту туралы шешім 20 ғасырдың басында қабылданды. 1909 жылы әзірбайжан инженері Мамед Хасан Хажинский теңіз жағасындағы бульвар салуға бастамашы болды. Құрылысқа билік 600 миллион рубль бөлді, танымал кәсіпкерлер де шет қалмай, жағалауды жақсартуға қомақты қаражат бөлді.

Сол кезде "жаңа" деп аталған ең алғашқы бульвар өте қарапайым болды — шамамен 150 метр болды. 1910 жылы Баку бульварының ұзындығы бірнеше есе өсті, ол Ресей империясындағы ең ірі кеме қатынасы фирмаларының бірі «Кавказ және Меркурий» пирстеріне жетті.^[4]

Ең алдымен, жағалау аумағы тазартылып, абаттандырылды, гүлзарлар, ағаштар отырғызылды, жағажай салынды, бұл жұмыстар Ұлы Отан соғысы аяқталғанға дейін созылды. 1950 жылдардың басында бульвар 2,5 км-ден сәл астам жерге созылды. 1970 жылдары қайта құру жүргізіліп аллеялар, табиғи көгалдар, субұрқақтар, теңізге түсетін ашық алаң құрылды. Каспий деңгейінің көтерілуіне байланысты төменгі жол 1990 жылдары бірнеше метрге көтерілді.

1998 жылы бульвар Әзірбайжан Республикасының Президенті Гейдар Әлиевтің бұйрығымен ұлттық саябақ мәртебесін алды, ал 20 жылдан кейін Әзірбайжан Республикасы Министрлер Кабинетінің жанынан Приморский бульвар басқармасы құрылды. 2008 жылы оның күрделі реконструкциясы басталып, ол 2015 жылы аяқталды, 7 жылда жағалау 16 шақырымға дейін ұлғайды. Алдағы уақытта саябақтың ұзындығын 40 шақырымға жеткізу жоспарлануда.^[5]

Теңіз жағасындағы саябақ[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Баку теңіз жағасындағы бульвардың көрікті жері - 2007 жылы теңіз жағасындағы саябақта ашылған музыкалық субұрқақ. Бұл әлемде ағындардың "мөлдірлігі" жағынан да, әуенді ұстанудың дәлдігі жағынан да теңдесі жоқ болып саналады. Қойылымдар қараңғы түскеннен кейін үнемі өткізіледі. Тағы бір керемет субұрқақ, кішкентай болса да, Үкімет үйіне қарама-қарсы орналасқан.

Ұлттық мәртебеге ие болған теңіз жағалауындағы саябақта -Каспийдің қолайлы климатында хош иісті бірнеше ондаған сәндік өсімдіктер мен бұталар өседі, оның ішінде сирек кездесетін ағаштар да бар. Дарвиндік кактустардың бірнеше түрі кездеседі.^[6]

1936 жылы бұрғылау мұнарасы түрінде тұрғызылған 75 метрлік парашют мұнарасы бар. Саябақтың тағы бір танымал көрікті жері - Кішкентай Венеция, Италиядан жеткізілген нақты гондолалары бар жасанды су арналары жүйесі.

Әзірбайжан кілем мұражайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бульварда 1 миллионға жуық кілемді сақтайтын кілем мұражайы бар. Экспонаттар арасында 18 ғасырдағы Әзірбайжан мен Парсы кілемшілерінің бірегей туындылары, сондай-ақ ерекше кілем картиналары мен кілем карталары бар.

Мұражай ғимараты пішіні орамға оралған кілемнің сұлбасына ұқсайды. Мұражай ішінде бұрынғы ғасырдағыдай шебер әйелдер әр қабатта қол станоктарында жұмыс істеп отырғанын өз көзімізбен көруге болады.^[7]