Болат металлургиясы
Болат металлургиясы - шойынға қарағанда болат құрамында көміртек аз болғандықтан, шойынды қышқылмен байытып, көміртекті бірте-бірке кеміту жолымен немесе шойын мен болат қоспасынан болат өндіру процессі. Бұл қазіргі металлугиядағы кең тараған тәсілдің бірі болып келеді. Болатты рудадағы темірді байытып, оған қажетті мөлшерде көміртек және басқа қоспалар қосу арқылы да өндіруге болады. Болат өндірудің (тигель процессі, бессемер процессі, томас процессі, мартен процессі) тік ақпалы пештерде және электр пештерінде болат қорыту және т. б. тәсілдері бар. Бұлардыңарасындағы ертенден белгілісі ол - тигель процессі болып санлады. Бірақ соңғы кезде бұл тәсілді электр пештерінде болат қорыту тәсілі ығыстыра бастады.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
-XX ғасырдың 2-жартысында өндірісте конвертер процессі пайда болғаннан кейін, құйма болат өндіру жылдам жами бастады. ХIX ғасырдың 50 жылдары мартен процессі бойынша болат өндіну тәсілі табылды.
-Технологиялық процесстерінің жан-жақты тиімділігі арқасында және өндірілетін металл сапасы жоғары болған нәтижесінде XX ғасырдың орта кезеңінен бастап, мартен процессі болат өндірудің басты тәсіліне айналды. Сол жылдары бүкіл дүние жүзінде өндірлетін болаттың 80%-теп астамы дәл осы тәсіл бойынша қорытылды.
-Электро пештерінде болат қорытуы XIX ғасырдың аяқ кезінде қолданыла бастады.
-XX ғасырдың орта кезінде жүние жүзінде қорытылған болаттың 7%-ы доғалы және индукциялы пештерде өндірілді
Қазіргі кездегі өндіріс[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дүние жүзінде өндірілетін барлық болаттың 90%-92%-ы құйма түрінде қорытылады. Деформацияланға болат алу үшін, оны алдымен блюмингте немесе слябингте, одан соң прокат сандарында ыстықтай прокаттайд.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Карнаухов М. М., Металлургия стали, ч. 1-3, Л., 1934; Лебедев Б. Г., история черной металлургии в СССР, М., 1967
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
