Галлилей түрлендірулері

Галлилей түрлендірулері - бір-біріне қатысты қозғалатын санақ жүйесінде қозғалатын материалдық нуктенің координатасы мен уақытын байланыстыратын классикалық механиканың теңдеуі.

XIX ғасырдың аяғында физиктерде Ньютонның классикалық механика заңдарының немесе Максвеллдің электродинамика заңдарының, не Галилейдің салыстырмалылық принципінің дұрыстығына күмән туды. Осы қиындықтың дұрыс шешімін XX ғасырдың ұлы физигі А.Эйнштейн тапты. Талдау логикасы төмендегідей:

1. Көптеген тәжірибелермен тексерілген электродинамика заңдарын дұрыс емес деп санауға негіз жок.
2. Қозғалыстың салыстырмалылығы табиғат зандарын өзгертуге тиіс емес, себебі егер бір

санақ жүйесінен екіншісіне ауысқанда табиғат заңдары өзгерсе, онда олардың объективтік шындығына күдік келер еді. Эйнштейн бір санақ жүйесінен екіншісіне көшкенде табиғат зандарының бүзылмайтыньш біздің санамызға жеткізе дөлелдейтін жолды тандаган. Барлык жинақталган білімді қорыта келе, Эйнштейн екінші постулатты түжырымдады. Шынында да, Галилейдің механикалық салыстырмалылық принципін қорытындылайтын екінші постулат былай окылады: кез келген инерциялық жүйеде барлық физикалық құбылыстар (тек механикалық қана емес) бірдей жағдайларда бірдей өтеді, яғни таңдап алынған инерциялық санақ жүйесіне қатысты физикалық заңдар инвариантты.

Көптеген инерциялық санак жүйелерінің ішінен біреуін ("абсолюттік"),табиғат заңдарына қатысты алсақ, басқа жүйелерден артық деуге болмайды. Шындығында Эйнштейннің осы постулатында табиғат заңдарын танып-білу мен зерттеудегі цивилизацияның философиялық принциптері жатыр.