Екпе әшкөк
Ботаникалық сипаттамасы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Бұл биіктігі 60 – 70 см, бір жылдық шөп тектес өсімдік.
- Тамыры тік өзекті,сабағы түзу, бұтақшалары көп.
- Сабағының қабығы өте жұқа болады.
- Тамыр – жапырақтарының сабақтары жіңішке, ұзын, үш тілімделген.
- Сабақтың төменгі жағында орналасқан жапырақтарының сағақтары қысқа, ал оның ұш жағында орналасқан жапырақтары отырмалы.
- Гүлдері – майда, қызғылт түсті, жемісі – домалақ, қоңыр түсті, өте майда екі тұқымшасы бар қауашақ.
- Өсімдік маусым – шілде айларында гүлдейді.
- Жемісі тамыз – қыркүйек айларында піседі.
Табиғатта таралуы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Республикамыздың Шымкент, Жамбыл облыстарында кездеседі. Дәрілік шикізат ретінде негізінен өсімдіктің жемісі қолданылады. Оны тамыз – қыркүйек айларында жинап алады. Дәрілік шикізатты кептіру және сақтау жалпы ережеге сай жүргізіледі.
Химиялық құрамы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Өсімдік жемісінің құрамында эфир және қаныққан майлар бар. Эфир майының құрамында линолол және терпен деген заттар, ал қаныққан майлардың құрамына глицерин кіреді. Сонымен қатар, өсімдік жемісінің құрамында аздаған алколоид болады. Әшкөк майы сабын қайнату ісінде де пайдаланылады.
Қолданылуы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мал дәрігерлігі практикасында әшкөктің жемісі малдың асқазан – шек жұмысын жақсартуға, өт жүргізуге және қақырық түсіруге қолданылады. Өсімдік жемісі малға мынандай мөлшерде беріледі : жылқыға – 10 – 25 г, ірі қараға - 25 -50 г, қой - ешкіге – 5 - 10 г, тауыққа – 0,2 – 0,5 г. Әдетте ұнтақталған жеміс малдың жемшөбіне қосып беріледі, егер ондай мүмкіндік болмаса тұнба түрінде ішкізіледі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // екпе әшкөк — "Қайнар", 1988. — Б. 70. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.