Ер Төстік
«Ер Төстік» – қазақ батырлық ертегілерінің ең көне үлгісі. «Ер Төстікте» ерте дәуірдегі халықтың мифтік танымы, ырымдары мен әдет-ғұрыптарының бәрі бар.
Оқиға желісі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Төстік қиял-ғажайып жағдайда дүниеге келіп өседі. Жылан Бапы ханның жұмсауымен Төстіктің Темір хан еліне барып, онда қалыңдықты алу үшін сайысқа түсуі, осы сайыста кейіпкердің өз күшімен емес, керемет достарының арқасында жеңуі – қиял-ғажайып ертегінің заңдылығы. Мысалы, Шалқұйрық – тек жүйрік ат қана емес, алдағыны болжай алатын қабілеті бар, неше түрлі сиқырды білетін, адамша сөйлеп, адамша іс-әрекет қылатын қасиетті жануар. Ал жер астында Төстікке дос болатын Желаяқ, Таусоғар, Көлтауысар сияқты кейіпкерлер – мифтік танымның сипаты. Ертедегі адамдардың мифтік түсінігі бойынша, желдің, таудың, судың "иелері" болған. Кейінгі замандарда олар көркемдік сипат алып, "достар осындай болса екен" деген адам арманын жүзеге асырушы бейнелер ретінде қабылданған.[1]
Кейіпкерлер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Ерназар - Төстіктің әкесі
- Төстік
- Кенжекей - Төстіктің жары
- Таусоғар - тау қопаратын күші бар алып күш-қуат иесі
- Желаяқ - айшылық алыс жерлерді бірер сәтте басып өтетін жылдамдық иесі
- Көлтауысар - Көл суын бір сәтте жұтып қоя алатын адам
- Саққұлақ - адам құлағы жетпейтін жерден дыбысты ести алады
- Мыстан
- Бапы хан
- Шойынқұлақ
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6