Еңке Төре

Еңке төре (т.-ө.ж.б.) — Моғолстан билеушісі. 14 ғ-да өмір сүрген. "Төре" деген ақсүйектік атақ оның билеуші топқа жататынын білдіреді. Еңке төренің есімі Оңтүстік-Шығыс Қазақстанда Әмір Темір шапқыншылығына тойтарыс беру тарихына байланысты айтылады. Еңке Төре — 1370 — 80 ж. Моғолстанда өзара тартыс кезінде күшейген жергілікті ақсүйектердің ең ірі өкілдерінің бірі. Ол іс жүзінде ерікті ұлыстардың бірін биледі. Е. т. Мауераннахрға шапқыншылық жасап, 1387 — 88 ж. Самарқан мен Бұхараға дейін жетіп, оның айналасын басып алған. 14 ғ-дың 80-жылдарының аяғында Әмір Темірдің Жетісу мен Дешті Қыпшақ жерін басып алу саясатының күшеюіне байланысты Е. т. Ақ Орданы билеуші Тоқтамыспен және Моғолстандағы өзара тартыс кезінде көтерілген дулаттың көпшілік бөлігін басқарушы Камар әд-Динмен бірігіп, Әмір Темірге қарсы одақ құрды. 1389 ж. бұл одаққа Моғолстанның жаңа ханы Қызыр қожа (Хызыр Ходжа) да қосылды. Орт. және Оңтүстік Қазақстанның көшпелі және отырықшы халықтарын біріктіріп, Әмір Темірге қарсы қою мақсатын көздеген бұл одақ Дешті Қыпшақ пен Жетісу тайпаларының бір мемлекет шеңберінде қазақ халқы болып одан әрі қалыптасуына үлес қосты. 1388 ж. Әмір Темір Моғолстанға жойқын жорық жасап, жергілікті халықты қырғынға ұшыратты. Негізгі соққы Іленің солтүстігінен Тарбағатайға дейін көшіп-қонып жүрген Еңке төре ұлысына тиді. Алғашында Әмір Темір Еңке төренің 10 мың адамдық атты әскерін талқандады, кейін Еңке төренің негізгі күшін құрту мақсатында Аягөз арқылы Тарбағатайға бет алды. Омар шейх бастаған Әмір Темір әскерлері Көбік өз. бойында Еңке төре әскерлерін қуып жетті. Шайқаста Еңке төре жеңіліп, Ертіс сыртына шегінді, оның ұлысы аяусыз тоналды. Бұл туралы Шараф әд-Дин Әли Йезди: “Тығылып, қашқан жауды, қайда барса да, барлық жерде, тіпті аралдардан да іздеп тауып, өлтіріп, талап-тонап отырды. Осы жолмен қыруар адамды тұтқынға алып, есепсіз мол олжаға ие болды” деп жазды. Еңке төренің бұдан кейінгі тағдыры жөнінде мәлімет жоқ.Бұл кезеңде Моғолстанда бір орталыққа бағынған біртұтас мемлекеттің болмауы жергілікті Жетісу халқының Әмір Темірдің басқыншылық әрекетіне жұмыла қарсы тұруына мүмкіндік бермеді.