Зере (бас киім)
Басқа мағыналар үшін Зере (айрық) деген бетті қараңыз.
Зере – сәукеленің астынан киетін үшкіл пошымды жақ пен жақтамасы бар бас киім. Зере сөзі негізінен, белгілі бір заттың астына орнатылған зат, тұғыр деген мағынаны білдіреді.
Сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі қазақы ортада зере зер оқалармен жиектеліп, зерлі жіптермен өрнектелген. Оның үстінен сәукеле қондырылады. Кейбір зерелерде ғұрыптық бас киімдерге тән жақтама, құлақ тәрізді элементтер кездеседі. Тіптен, тамақ астынан айқастырып байлайтын тамақбауы да болады.
ҚР ҰМ қорында конус пішінді, қызыл барқытпен тысталған зере сақтаулы. Жоғарғы жағына тік, төменгі бөлігі көлденеңінен жиі сырылып қатайтылған. Желке тұсына үшбұрыш пішінді артқы құлақ салынған. Ол сары түсті мақта матамен жиектеліп, қызғылт матамен астарланған. Екі жақ самайынан барқыттан тігіліп, зертаспамен көмкерілген екі жақтама салбырата тігілген. Оның оң жағындағысының бетіне ақық пен перуза орнатылған үш жез пластина тағылған. Екі жақтауына гүл бедерлі матадан ызылған жіңішке құлақбау тағылған. Милығының маңдай тұсы құндыз терісімен жұрындалған. Жалпы биіктігі 30 см, милық шеңбері 52 см, желкелік ұзындығы 32 см, құлақшын ұзындығы 34 см.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ ҚАЗАҚТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАР, ҰҒЫМДАР МЕН АТАУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛI ЖҮЙЕСI. Энциклопедия. – Алматы: РПК “СЛОН”, 2012. – (илл.) ISBN 978-601-7026-17-23-том: К – Қ – 736 бет.ISBN 978-601-7026-21-9
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Шойбеков Р.Н. Қазақ зергерлік өнерінің лексикасы. Алматы: Қазақстан, 1993;
- Жәнібеков Ө. Қазақ киімі. Алматы: Өнер, 1996;
- Қазақтың дәстүрлі киім-кешектері. Күйтің: Іле халық баспасы, 2006;
- Қазақтың дәстүрлі киім-кешегі. Ғылыми каталог (қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде). Ғылыми редактор және жоба жетекшісі Нұрсан Әлімбай. Алматы: Өнер, 2009.