Келеке

Келеке, сарказм-белгілі бір құбылысты, істі бағалау, суреттеп сынау тәсілі. Ол нысанаға алған қүбылысты мысқыл етіп қана қоймайды, ызалы үнге, еттен өтіп, сүйекке жететін зілді сынмен әшкерелейді.

Демек, келеке - келемеж етудің, кұлкіге жығудың, мазақ қылудың жоғарғы тұрі. Л. И. Тимофеевтің айтуынша, келеке - юмордан сатираға өтудегі мысқылдан кейінгі аралық құрал. Яғни нысананы әшкерелеу қажет болғанда, кектен, ызадан, тепсінуден туатын ащы келекеге ауысады.

Абайдың Шәріпті көрінген ит тұра қалып бұтын көтеріп, бір-бір сарып кететін жол бойындағы бір түп шиге теңеуі - ащы келеке. Әсетке арнауындағы «Ит көрген ешкі көзденіп, Өлерме жынды сөзденіп», «Жасынан үлгісіз шіркін», «Кісімсіп белгілі білгіш, Өзімшіл оңбаған шерміш» деген бағалаулар мен мінездеулер де кекесінмен, келекемен берілген. Ақын «Заман ақыр жастарын» да «сиырша тойса мас болып, өреге келіп сүйкенер», «Күлмеңдеп келер көздері, Шошқа туар сөздері» деген сияқты келекелік үн-әуөзбен жазган.