Магниттік алғырлық

Магниттік алғырлық

Магниттік алғырлық — заттың магниттелушілігі мен магнит өрісі арасындағы байланысты сипаттайтын физикалық шама. Статик өрістегі Магниттік алғырлық () заттың магниттелушілігінің (J) магниттеуші өріс кернеулігіне (Н) қатынасына тең: =J/H; — өлшемсіз шама. Заттың 1 кг-ындағы (немесе 1 г-ындағы) Магниттік алғырлық меншікті Магниттік алғырлық деп (менш..=/, мұндағы  — заттың тығыздығы), ал оның бір молінің Магниттік алғырлықғы — мольдік (немесе атомдық) Магниттік алғырлық деп (=менш..М, мұндағы М — заттың молекулалық массасы) аталады. Статик өрістегі Магниттік алғырлық магнит өтімділігімен () мынадай қатыста болады: =1+4 (СГС бірлігінде), =1+ (СИ бірлігінде). Магниттік алғырлық оң да, теріс те бола алады. Диамагнетиктердің Магниттік алғырлықғы теріс, олар өріске қарсы магниттеледі; парамагнетиктер мен ферромагнетиктердің Магниттік алғырлықғы оң, олар өріс бағыты бойынша магниттеледі. Диамагнетиктер мен парамагнетиктердің Магниттік алғырлық болмашы (10–4—10–6), өріс кернеулігіне (Н) онша тәуелді емес, тек өте күшті өріс маңайында ғана (төменгі темп-рада) Н-ға аздап тәуелді болады. Ферромагнетиктерде Магниттік алғырлық үлкен мәндерге (бірнеше ондық бірліктерден көптеген мыңдық бірліктерге дейін) жетеді және ол Н-ға өте күшті және күрделі түрде тәуелді болады. Сондықтан да ферромагнетиктерге дифференциалдық Магниттік алғырлық шамасы енгізіледі д=dJ/dH, бұл магниттелу қисықтығының әр бір нүктесіндегі J(H) тәуелділігін сипаттайды (суретті қ.). Н=0д болғанда ферромагнетиктер үшін нольден өзгеше а мәніне ие болады, оны алғашқы Магниттік алғырлық деп атайды. Денелердің Магниттік алғырлықғы негізінен темп-раға тәуелді. Мысалы, температура жоғарылаған сайын парамагнетиктердің Магниттік алғырлықғы Кюри заңы (немесе Кюри — Вейсс заңы) бойынша кемиді, ал ферромагнитті денелердің Магниттік алғырлықғы артады да, Кюри нүктесінің маңында өзінің ең үлкен мәніне жетеді. Антиферромагнетиктердің Магниттік алғырлығы температура жоғарылағанда Неель нүктесіне дейін артады да, одан әрі Кюри — Вейсс заңы бойынша кемиді. Айнымалы магнит өрісінде Магниттік алғырлық— кешенді шама. Анизотропты денелердің (ферро- және ферримагнетиктердің) Магниттік алғырлықғы — тензор. Ферромагнетиктердің Магниттік алғырлық айнымалы магнит өрісінің жиілігіне тәуелді. Бұл тәуелділік магнит спектроскопияда зерттеледі.

Пайдаланған әдебиет

• Қазақ энциклопедиясы