Малма

Малма – айранның сары суына ұн, кебек қосып, ашытып, тері илейтін сұйық зат. Малма жасау үшін сүтті пісіріп, суытып, қаймағын сыпырып алып, жылы жерге қояды да «ұйытқы» (мөндір,мәйек, күміс сақина салып қойса да болады) қосады, сонда сүт ұйып, айранға айналады. Айран тәтті болу үшін ұйытқыға су қосып, сүт құйып араластырып, жылыдай бүркеп тастайды. Ұйыған соң айранды қап-дорбаға құйып, аузын байлап, астына астау ағаш қойып, іліп қояды. Астауға жиналған айранның сары суына ұн, кебек қосып былғап, теріні салып бетін жапқан қақпақты таспен бастырып тастайды. Иде жатқан теріні күніне үш-төрт рет аударыстырып отырады. Жиі сапсып отырмаса, теріге толық иі сіңбей, әр жері көк аязданып, қатқыл болып қалады. Ишілер ондай теріні «керғайзан болып қалды», - дейді де, үстеп ұн, кебек, сарысу қосып, теріні тағы да біраз уақыт малмаға салып, жылырақ жерге қойып, жиі-жиі аудастырып Идің жақсы сіңуін қадағалайды. Жылқы терісі қалыңдығына қарай малмада шамамен 15-20 күндей жатады. Терінің иі қанғанын білу үшін, түгі жағынан ұстап, екі жаққа тартып көреді. Жақсы иі сіңген терітүгінің түбінен ағарып жарылады. Немесе теріге тебен ине шаншығында жеңіл сұғылса, онда терінің иі қанғаны. Содан соң теріні малмадан алып, көлденең ағашқа асып қояды да, қырғымен қырып, әрі иін, әрі түгін, әрі шелін алады. Иі сіңіп ісінген тері тазарғанымен көгілжім тартып, шикілігі білініп тұрады. Бұдан әрі үй үстіне керіп, түрде аязға сорғызады. Мұны «аязға пісіру» деп те атайды. Он шақты күн аяз сорған тері аппақ болып ширайды. Сол кезде үйге кіргізіп, тобарсыта кептіріп алады да, талқыға салады. Талқыдан шыққан сиыр терісінен әдетте айыл, тартпа, құйысқан, өмілдірік, үзеңгі бау, қамытқа құлақ бау жасайды. Жылқы терісінен жүген, қамшы, шылбыр т.б. өреді. Ал серке терісінен неғұрлым нәзік таспадан өрілетін мүліктер жасалады.