Марданкүйік қорымы

Марданкүйік - көне қорым. Марданкүйік қалашығынан батысқа қарай 0,3 км жерде. 1988 жылы Тарихи және мәдени ескерткіштер жинағының экспедициясы отряды (жетекші Е.Смағүлов) қазба жұмыстарын жүргізген. Қазіргі орны 10—12 га жерді алып жатыр. Қорымның оңтүстік жағынан сопақша тұрпатты, биіктігі 2,5 м, ауданы 35x40 м төбе орналасқан. Қазба жұмыстары 50 шақты пахсалық қабірлер түріндегі жерлеу орындарында жүргізілген. Мүрделер шалқасынан жатқызылып, қолдары денесінің жанына қойылған. Жерленгендер басы негізінен солтүстік-шығыс және оңтүстік- шығысқа қаратылған. Көпшілік бас сүйектер (негізінен ерлердің) деформацияға ұшыраған. Мәйіт астына төсеніш төселген. Бас жағына немесе аяқ жағына мұрындық-құйғышы бар ірі құмыра, кейде саптаяқ, оның қасына қой сүйегі қойылған. Жас балалар мүрдесі жанынан да саптаяқтар кездеседі. Әйелдер мен ерлердің қабірі ішіне марқозы қойылған заттары бойынша анық ажыратылады. Ерлер қабірлеріне темірден (кейде коладан) жасалған түрлі белдік тоғалары, темір пышақтар, қанжарлар, садақ ұштары тон. Әйелдер қабірлерінен моншақтар (шыны, паста, хрусталь,коралл, агат, т.б.), қоладан жасалған тауешкі бейнелі тұмарлар, тескіштер, айна, сан алуан сырға түрлері, сүйектен жасалған тескіштер, т.б. бұйымдар кездеседі. Әйелдер қабірінен кейде жас балалардың да қаңқалары ұшырасады. Олар жерлеу камерасының түбіне немесе хум секілді дөңгелек ыдыстарға салынған. Кейде жас балалар қабірлері үлкендерден бөлек қойылған. №8 (ер азамат) және №40 (әйел адам) кабірлерінен біршама толымды материалдар алынған. Қазба барысында алынған мәліметтер хронологиялық және тарихи-мәдени жағынан марданкүйік қалашығының тұрғындарының жерлеу орындары екендігін айғақтайды. Жерлеу құрылыстары, әдет-ғұрыптары Ферғана мен Арал теңізі маңында б.з. 1-мыңжылдықтың 1-жартысында өмір сүрген халықтар қалдырған тарихи ескерткіштермен үндеседі. Жекелеген заттар мен бұйымдарды саралау Марданкүйік ескерткішін 3—5 ғасырлармен алдын ала мерзімдеуге мүмкіндік береді.