Мен боламын демеңдер...

«Мен боламын демеңдер...» — Абайдың кейін табылған өлеңі.

4 тармақты 2 шумақтан тұрады. Өлеңді 1940 ж. Қ. Мүқаметханов пен Ә. ЫсқақҰлы Көкбайдың баласы Ахметқалидан жазыпалған. Бұл туынды ақын өмірінің аяқ көздерінде бұрын өзі сан айтқан, көп ескерткен шындықты енді ақтық жан айғайымен білдірген Ұлы мақсүт, зілді нүсқау, қара қылды қақ жарған ұкімге ұқсайды. Менмендікке, жетесіз асқақтыққа, керкөкірек надандыққа қар- сылық байқалады. Жұртқа ұйретемін, халыққа та- быстаймын деген асыл ойлардың түпкі бір қоры- тындысы көрінеді.

Ақын жеке адамның «менін» тілге тиек етіп, соның төңірегінен ой тұрткі іздейін деген талапты алдына қоймаған. Ол жай қарапайым адамның «меніне» білек сыбанып қарсы шығып отырғанжоқ, оны назаландырып, сарсаңға салатын: «Бәрін мен жасап жатырмын, менің қолым, дүниені ұстап тұрған мен ғанамын» дейтін қүбыжық.

Өлеңдежағымсыз кейіпкердіңбейнелі мінез-құлқы: қуыс кеуде, мисыз бас, мәнсіз маңғаздық, алшаң басуға үйренғен аяқтың өзінен нәрсіздік, үкідей салмақсыздық, жалғандық айқын көрінеді. Ақын осынау ойсыз паңдықты сынай отырып, тексіздерді тектілікке, тереңдікке, білімге, ғылымға шақырады. Дүниенің бар кілті ғылымда екендігіне мойын үсындырмақ болады. Ғылымнан өзге жолға тұскеннің күні қараң, адасары хақ. Байламы баянсыз, тірлігі тоқтамсыз, қадамы қүтсыз, көңілі кесел. Адам ешқашан асып-тасымау керек.

Асқан адам түбінде Алланың қаһарына үшырамақ. Екі шумақ өлең осылай қүран сөзіне ұқсап, көңілде жатталып қалады. Өлең 6,7 буынды қара өлең үлгісінде жазылған. Алғаш рет ақынның 1945 ж. жарық көрген толық жинағында жарияланды. Басылымдарында текстологиялық өзгерістер көздеспейді. Қарақалпақ тіліне аударылған.

Өлең

Мен боламын демеңдер,

Аяқты алшаң басқанға.

Екі көзің аларып,

Құр қарайсың аспанға.

Бір ғылымнан басқаның,

Бәрі де кесел асқанға.

Өйткен адам жолығар

Кешікпей-ақ тосқанға.