Мұсбюро

МҰСЫЛМАН БЮРОСЫ

Мешіт.

Мұсбюро(“МҰСЫЛМАН БЮРОСЫ”) – Кеңестік Түркістан республикасындағы жергілікті ұлттардың алғашқы коммунистік ұйымы (1919 – 1920). Түркістан АКСР-інің өзбек, қазақ, қырғыз, түрікмен, тәжік, қарақалпақ коммунистерінің 1-өлкелік конференциясында (Ташкент, 1919, 24 – 30 мамыр) құрылған. Оны ұйымдастырушы әрі төрағасы Тұрар Рысқұлов болды. Түркістанның төл халықтарының құқын қорғаушы ұйым ретінде Мұсбюро отаршылдық езгіден құтылу, ұлттардың өзін-өзі билеуіне қол жеткізу, мұсылмандарды кеңестік құрылыс пен мемл. басқару жүйесіне қатыстыру міндеттерін жүзеге асыру жұмыстарымен айналысты. Бюроның өлкелік, облыстық, уездік ұйымдары ауылдарда Кеңес өкіметін нығайту, күйзелген шаруашылықты қалпына келтіру, жер мәселесінде әділеттілік орнату, ашаршылық және кедейшілікпен күрес жүргізу, мәдени-ағарту және сауатсыздықты жою мекемелерін ашу, жергілікті ұлттар тілінде мерзімдік басылымдар шығару істерін жолға қоюды ұйымдастырды. Түркістан АКСР әскери-рев. Кеңесінің жанынан Мұсылман саяси бөлімі құрылды. Мұсбюро Түркістан Республикасының басшы орындарына өз қызметкерлерін ұсынды. Мұсбюроның қызметіне Д.Нысанбаев (Ташкент уезді қазақтарының өкілі), Ә.Жанкин (Ақмешіт уезді), Ж.Батырбеков (Түркістан қаласы) О.Жандосов, А.Розыбакиев, Ж.Бәрібаев (Жетісу облысы), т.б. белсене қатысты. Большевиктер Мұсбюроның күш алуынан сескеніп, өлкедегі барлық коммунистік ұйымдарды бір орт-қа біріктірді. М-ның 3-конференциясы (Ташкент қ., 1920, 20 – 27 қаңтар) оны тарату жөнінде шешім қабылдауға мәжбүр болды. Конференцияның Түркістандағы саяси билік “Түрік халықтарының Коммунистік партиясына берілсін” деген талабын Мәскеу қабылдамады. Мұсбюро қызметіне қатысқан қайраткерлері пантүрікшілдік және “рысқұловшылдық” аталған антикоммунистік оппозицияның мүшелері деген жалған саяси жаламен айыпталған.

Сілтемелер

• Түркістан Республикасы
• Саясат
• Коммунистік партия

Сыртқы сілтемелер

• Түркістан қаласы

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиасы, 6 том.