Нейтрондық оптика

Нейтрондық оптика – ядролық физиканың баяу нейтрондардың ортамен, электр-магниттік және гравитациялық өрістермен өзара әсерлесуін зерттейтін бөлімі. Нейтронның толқын ұзындығы ƛ=h/mc² (m – нейтронның массасы, c– оның жылдамдығы) атомаралық қашықтықпен шамалас немесе одан үлкен болғанда, фотондар мен нейтрондардың ортада таралуының арасында қандай да бір ұқсастық байқалады. Жарық оптикасындағы сияқты Нейтрондық оптикада не сәулелік жуықтаумен (нейтрон шоқтарының екі ортаның шекарасында сынуы мен шағылуы), не толқындық жуықтаумен (периодтық құрылымдардағы және жекелеген әртектілердегі дифракция) сипатталатын құбылыстардың бірнеше типтері бар. Жарықтың комбинациялық шашырауына нейтрондардың серпімсіз шашырауы сәйкес келеді; жарықтың дөңгелектік поляризациясына нейтрондардың поляризациясын сәйкес қоюға болады (бірінші жуықтауда). Нейтрондар мен фотондар арасындағы ұқсастықты оларда электр зарядының болмауы растай түседі. Электро-магниттік өріс кванттарынан нейтрондардың айырмашылығы мынада: нейтрондар ортада қозғала отырып, негізінен атом ядроларымен өзара әсерлеседі, магниттік моменті және тыныштықтағы массасы болатындықтан баяу нейтрондардың таралу жылдамдығы сондай толқын ұзындықтағы фотондардың жылдамдығынан 105 – 106 есе аз болады. Нейтрондардың дифракциясы, көбінесе рентген сәулелерінің дифракциясына ұқсас. Негізгі айырмашылығы нейтрондардың ядроларда және кристалл ішіндегі магнит өрістерінде шашырайтындығында. Бұл іс жүзінде рентген сәулелерімен зерттеу мүмкін болмаған жағдайларда кристалдардың атом құрылымын зерттеуді жеңілдетеді. ^[1]