Оқтам

Оқтам – жарылыс жасау үшін дайындалған жарылғыш заттың белгілі жиынтық көлемі. Пішініне байланысты олар ‘’шоғырланған’’ (сфералық, кубтық, т.б.), созылған (цилиндрлік, жазық), жайпақ оқтам’’ болып бөлінеді. Шоғырланған оқтамдар камералық оқтамға, созылған оқтамдар ұңғымаларға және шпурларға орналастырылады. Жарылатын нысандарға (қойтастар) орналастырылған оқтамдар ‘’қапталған оқтам’’ деп аталады.

Жарылыс әрекеті

Жарылыс әрекетінің сипаты бойынша оқтам жарылыс әрекеті көрсеткішінің шамасына, яғни ойыңқы радиусының қысқа қарысу сызығына қатынасына байланысты ажыратылады. Лақтырыстық оқтамда жарылыс кезінде радиусы қысқа қарысу сызығына тең немесе үлкен болатын жарылыс ойыңқысы пайда болады. Қопсытулық оқтамда жарылыс кезінде жыныс лақтырылмайды немесе өте аз мөлшерде лақтырылады (жарылыс ойыңқысының радиусы қысқа қарысу сызығынан кіші). Камуфлетті оқтамда жарылыс кезіндегі әрекеттері ашық бетке көрінбейді, қысылу және ұнтақталу есебінен қатты ортада тек қуыс жасайды.

Оқтам құрылымы

Оқтам құрылымы бойынша тұтас және ыдыратынды болып бөлінеді. Тұтас оқтам жарылғыш заттың нығыздалып салынған оқшандарынан немесе ұсатылған тұтас массасынан тұрады. Ыдыратынды оқтамның жекелеген бөліктері аралық тығындамамен немесе ауалы, сулы, сулы-ауалы аралықтарға бөлінеді. КСРО-да ауалы аралықтарға бөлінген оқтам құрастырылып, олар бекемдігі нашар және орташа болатын тау жыныстарын қопсыту, лақтыру, шығару үшін өндіріске енгізілген. Оқтамның бұл әдісін қолдану тұтас оқтамға қарағанда жарылыс жұмысының пайдасын 1,3 – 1,5-ке өсіруге мүмкіндік береді.